İsrail, tüm dünyayı hiçe sayarken, Amsterdam’daki Anne Frank Evi’ni binlerce kişi ziyaret ediyor.

Filistin ve Gazze’deki Anne Frank benzeri kızların müzesi açıldığı zaman, binler ziyaret edecek mi acaba?

Küba’daki Rus füzelerini söktürüp, askerleri de kovan Amerika’ya herşeyin mübah oluşu, Rusya’ya ise çok şeyin haram oluşu doru mu?

İddia ediyorum: Alttaki yorumumu okuyanlar çok değişik gerçekler ile karşılaşacak ve unutulan tarihten desr almış olacaklar.

(Yorumun Hollandacası en altta.
De Hollandse vertaling van dit commentaar staat onderaan.)

İlhan KARAÇAY’ın analizi:

Değerli Okurlarım,

Her günün belli saatleri vardır, insanın hem kendisiyle hem de hayat arkadaşıyla küçük bir mola verip dünyayı tartıştığı…
Benim için o saat, sabah 11.00–12.00 arasıdır.
Kahvemizi yudumlarken eşimle gündemi konuşuruz.
Hollandalı olan eşim, doğal olarak Hollanda basını ve televizyonlarından beslenir. Ama bu yayınların çoğu kez tek taraflı, hatta objektif olmaktan uzak olduğunu gözlemlerim. İşte tam o noktada ben devreye girerim: Hem farklı kaynaklardan takip ettiğim haberlerle hem de yılların tecrübesiyle edindiğim yorumlarla bu tek taraflı bakışı dengelemeye çalışırım. Çoğu zaman da başarılı olurum.

Son aylarda bu kahve sohbetlerimizin en hararetli konusu Ukrayna–Rusya ve İsrail–Filistin meseleleri oldu. İsrail–Filistin meselesini yazımın sonunda ele alacaktım ama, son günlerdeki acil gelişmeler bu konuyu öne almaya mecbur etti.

Şimdi, önce İsrail-Filistin sorunu

İSRAİL, SİYONİZM, ANTİSEMİTİZM VE ANNE FRANK HİKÂYESİ

Bu meseleye, sadece son birkaç yıldır değil, yüzyıllardır süregelen bir ideoloji, bir tarihsel travma ve bir inanç ekseninden bakmak gerekiyor.
Çünkü ortada sadece bir devlet politikası değil, Siyonizm denilen, “Tanrı’nın vaat ettiği topraklar” iddiasıyla şekillenmiş bir ideolojik hırs var.

Ne yazık ki, bu hırsın altında, bir zamanlar acı çeken bir halkın, bugün başkalarına acı çektirdiği büyük bir trajedi yatıyor.

Kimse inkâr edemez: Hitler döneminde Yahudiler insanlık tarihinin en büyük soykırımlarından birini yaşadı.
Altı milyon insan, sadece kimliği yüzünden yok edildi.
Toplama kamplarında, gaz odalarında, açlıktan, hastalıktan öldüler.
Bu, insanlık adına sonsuza dek unutulmaması gereken bir utançtır.

Ama insanlık tarihinin en büyük trajedilerinden biri, ne yazık ki başka bir trajediyi doğurdu:
Soykırımdan kurtulanların kurduğu İsrail devleti, bu kez başka bir halkı, Filistinlileri kendi topraklarında ezmeye başladı.
Yahudiler Hitler’in zulmünden kaçtı, ama Filistin’de bir başka zulmün suçlusu oldular.

1948’de kurulan İsrail devleti, “vaat edilmiş topraklar” söylemiyle meşruiyet aradı.
Oysa bu “vaat” Tanrı’nın değil, siyasetin kaleminden çıkmıştı.
Siyonizm, başlangıçta Yahudiler için bir sığınak fikriydi; zamanla bir ‘yayılma projesine’, yani bir işgal ideolojisine dönüştü.
Filistin halkı, 1948’den bu yana evinden sürüldü, toprağından edildi, kuşatma altında yaşamaya mahkûm edildi.
Ve her direniş, “terör” olarak damgalandı.

1967 SAVAŞI: KUDÜS’ÜN GÖLGESİNDE YENİ BİR DÖNEM

1967’deki Altı Gün Savaşı, dengeleri tamamen değiştirdi.
İsrail, Mısır, Ürdün ve Suriye’ye karşı savaşarak Gazze’yi, Batı Şeria’yı ve Doğu Kudüs’ü işgal etti.
Birleşmiş Milletler kararlarına rağmen bu işgal kalıcı hale geldi.
O günden sonra İsrail, “güvenlik” gerekçesiyle genişledi; her yeni saldırıyı “meşru müdafaa” diye pazarladı.
Bugün hâlâ aynı cümleyi duyuyoruz:
“İsrail’in kendini savunma hakkı var.”
Evet, savunma hakkı kutsaldır. Ama bu hak işgali, ablukayı, çocuk ölümlerini meşrulaştırmak için kullanılamaz.
Gazze’de iki yıldır aç, susuz, elektriksiz bırakılan milyonların halini görüp de hâlâ “İsrail kendini savunuyor” demek, vicdanı inkâr etmektir.

ANNE FRANK VE UYUTULAN VİCDAN

Amsterdam’ın kalbinde, Prinsengracht kanalının kıyısında, hergün binlerce turistin ziyaret ettiği bir ev vardır: Anne Frank Evi.
Anne Frank, Nazi zulmünden kaçan bir Yahudi kızıdır.
Saklandığı evde yazdığı günlük, bütün dünyada masumiyetin ve umudun sembolü haline gelmiştir.

Amsterdam’daki Anne Frank Evi’ni her gün binlerce kişi ziyaret ediyor…

Elbette Anne Frank’ın hikâyesi çok acı vericidir.
Ama bugün o hikâyenin, İsrail’in yaptıklarını meşrulaştırmak için ‘araçsallaştırıldığını’ görmek daha da acıdır.
Anne Frank Müzesi’nde her şey anlatılır, ama Gazze’de yaşanan binlerce Anne Frank vakası anlatılmaz.

Savaş sonrası açılacak olan bir Filistin müzesini ziyaret eden binler olacak mı acaba?

Her gün bombalar altında ölen, yıkıntılar arasında saklanan, suya ve ekmeğe muhtaç bırakılan çocuklar…
Onlar da birer Anne Frank’tır.
Ama ne yazık ki dünya onların günlüğünü okumuyor.
Çünkü bu kez fail, geçmişin kurbanı İsrail.

İsrail, “soykırımdan doğan devlet” kimliğiyle kendisini dokunulmaz ilan etti.
“Antisemitizm” suçlaması, adeta kalkan haline geldi.
İsrail’in eleştirisini bile “Yahudi düşmanlığı” diye susturan bu yaklaşım, gerçek antisemitizmi değil, ‘vicdanı bastırıyor’.

GAZZE’DE ÇİZİLEN KIRMIZI ÇİZGİ

Bugün İsrail’in Gazze’ye karşı yürüttüğü acımasız saldırılar, artık hiçbir vicdanın kaldırabileceği sınırlar içinde değil.

Bir avuç toprağa sıkıştırılmış milyonlarca insan, göz göre göre yok ediliyor.
Dünyanın dört bir yanında insanlar sokaklara dökülüyor; “yeter artık” diyor.
Ama ne Amerika ne Avrupa bu çığlığı duymak istiyor.
Amerika, hâlâ İsrail’e silah satıyor; Avrupa “endişeliyiz” demekten öteye geçemiyor.
Birleşmiş Milletler ise yine bildiğimiz gibi…
Kıbrıs’ta on yıllardır askeri güç bulundurabilen BM, nedense İsrail ile Filistin arasına bir barış gücü göndermeyi hiç aklına getirmiyor.
Sadece kınamakla, çağrı yapmakla “Birleşmiş” olunmuyor.

Kuzey Kıbrıs ile Güney Kıbrıs arasındaki çatışmaları önlemek için 1964 yılında görevlendirilen Birleşmiş Milletler Barış Gücü’nün (UNİTED NATİON) görevi her altı ayda bir uzatılıyor.

AMSTERDAM’DAN YÜKSELEN SES

Şimdi gözler, Amsterdam’daki bu dev protestonun yankılarında.
250 bin kişinin çektiği bu kırmızı çizgi, acaba siyasetin vicdanında da bir iz bırakacak mı?
İsrail yanlısı duruşuyla bilinen Başbakan Dick Schoof bile, artık sesini yükselttiyse,
belki de bir şeyler değişmeye başlıyordur…
Ama tarih bize şunu öğretmiştir:
Gerçek değişim, kalabalıkların sloganında değil, devletlerin cesaretinde başlar.

Ve işte, bütün bu sessizliğe rağmen, umut yine halktan yükseldi.
Geçtiğimiz günlerde Amsterdam’da 250 bin kişi sokaklara döküldü.
Ülkenin tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir protestoydu bu.
Yalnızca Müslümanlar değil, Yahudiler, Hristiyanlar, ateistler, gençler, yaşlılar…
Hepsi “Artık yeter!” diye haykırdı.
O yürüyüşte Filistin bayraklarıyla birlikte Anne Frank posterleri de taşındı.
“Bir daha asla!” sloganı, bu kez Gazze için atıldı.

İsrail yanlısı duruşuyla bilinen Hollanda Başbakanı Dick Schoof bile, artık sessiz kalamadı; “Durum dayanılmaz hale geldi” dedi.
Belki de bu, yeni bir dönemin başlangıcıdır.
Belki de Avrupa ilk kez, kendi aynasında gördüğü ikiyüzlülükle yüzleşiyordur.

SON DEĞERLENDİRME

İsrail’in Gazze’ye karşı yürüttüğü bu acımasız saldırılar, artık hiçbir vicdanın kaldırabileceği sınırlar içinde değil.
İki yıldır aç, susuz, elektriksiz bırakılmış bir halkın üzerine hâlâ bomba yağdırılıyor.
Bir avuç toprağa sıkıştırılmış milyonlarca insan, göz göre göre yok ediliyor.
Dünyanın dört bir yanında yüz binler, milyonlar sokaklara dökülüyor; “yeter artık” diyor.
Ama ne yazık ki, o sesleri duyan, o çığlıkları fiili bir duruşa dönüştüren hiçbir ülke yok.

BİR GENÇ GAZETECİNİN GÖZÜYLE 1967 ÖNCESİ

Benim İsrail–Filistin meselesine olan duyarlılığım, sadece bir gazeteci merakı değil, aynı zamanda kişisel bir tanıklığın da ürünüdür.
1967 savaşının hemen öncesinde yaşadığım bir olay, bu bölgedeki her gelişmeyi kalbimle hissetmeme neden olmuştur.

O yıllarda, ailece Mersin’deki Pompeipolis adlı gazino, motel ve plajı işletiyorduk.
Mersin’in en gözde yeriydi; dans edilerek yemek yenilen, canlı müzik yapılan tek mekândı.
Ben henüz 24 yaşında, heyecanlı ve maceracı bir gençtim.
Bir akşam, Yunanlı bir kaptan, eşi ve kızıyla birlikte misafirimiz oldu.
Yemeklerinin sonunda, misafirperverliğimizin gereği olarak bir tabak meyve ikram ettim.
Bir süre sonra garson yanıma geldi: “Kaptan Bey sizinle görüşmek istiyor,” dedi.

Masalarına gittiğimde kaptan bana şaşkınlıkla baktı:
“Sen patron musun?” diye sordu.
Gülümsedim: “Burası ağabeylerimin ama işletmeyi ben yürütüyorum,” dedim.
Kaptan, ertesi gün Çin’e gidecek bir kargo gemisinin kaptanıymış.
Laf arasında gemisinden söz edince, içimdeki maceracı ruh hemen kıpırdadı.
“Beni de götürür müsünüz?” diye sordum.
Şaşırdı: “Senin gibi bir patron gemide ne yapacak?” dedi.
Ben de içtenlikle, “Gencim, öğrenmeye açım, ayrıca Mao’nun Çin Kültür İhtilali dönemi yaşanıyor. Gazetecilik merakım da var, ister gemici olayım, ister bulaşıkçı ama bu seyahati yaşamak istiyorum,” dedim.

Kaptan kısa bir sessizlikten sonra güldü:
“Yarın sabah iki kişi daha al, gemiye gel,” dedi.
Ertesi sabah, gerçekten de gemici cüzdanı çıkararak gemiye bindik.

Yunan gemisi Mersin Limanı Müzikli restoran

Mersin’den hareket ettikten bir gün sonra İskenderiye’yi geçtik ve Süveyş Kanalı’na girdik.
Bir gün sonra Cibuti’ye ulaştığımızda, büyük bir haber aldık:
İsrail Süveyş Kanalı’nı bombalamıştı, kanal artık kapalıydı.
Yani biz, tarihî 1967 Arap–İsrail Savaşı başlamadan bir gün önce kanaldan geçmiş, adeta tarihin kapısından son geçen gemi olmuştuk.

O an, savaşın ne kadar ani ve yıkıcı bir şey olduğunu iliklerimde hissettim.
Daha dün sohbet ettiğimiz Mısır kıyıları, ertesi gün bombalar altındaydı.
Bu yüzden, o günden beri, Filistin’deki her çocuğun çığlığı, bana o günkü savaşın yankısı gibi gelir.
O günden beri, ne zaman İsrail’in saldırılarını duysam, Süveyş’in sularında yankılanan o ilk bomba sesi kulaklarımda çınlar.

İşte bu yüzden, bugün Gazze’de yaşananları bir “haber” olarak değil, bir insanlık sınavı olarak görüyorum.
Ve ne zaman “İsrail’in kendini savunma hakkı” sözünü duysam, o günkü masum deniz yolculuğumu hatırlarım — barışa ne kadar yakınken, bir gecede nasıl savaşa sürüklendiğimizi…

ÇİN’DE VE SONRASINDA NE Mİ OLMUŞTU?

Şanghay İki arkadaşım ve bir Yunan Kaptanın kızı ve tayfamız

Gemi ile hareket etmeden önce, zamanın sosyal demokrat gazetesi Akşam’ın Genel yayın Yönetmeni rahmetli Malik Yolaç’ı telefonla arayıp, Çin’e gideceğimi anlatmıştım. Rahmetli de bana, “Çok güzel, bol bol fotoğraf ve haber postala” demişti.
Ben de öyle yaptım, haftalar sonra İstanbul’a ulaşan haber ve fotoğraflar, “Mao’nun Çin Kültür İhtilali’ni Türk okuyucuya aktarılıyordu…

                        ****************

Israil-Filistin konusundaki görüşlerimi anlatabildiğimi sanıyorum.
Şimdi sırada Amerika Birleşik Devletleri ile Rusya hakkındaki görüşlerimi sunuyorum:

AMERİKA’YA HELAL, RUSYA’YA HARAM MI?

Eşim ile yaptığım kahve sohbetlerinde, İsrail-Filistin konusundan sonra, dönüp dolaşıp hep aynı yere geliyoruz: Rusya–Ukrayna–ABD polemiği.

Herkes için “kendini savunma hakkı” vardır.
İyi ama, bu savunma hakkı herkesin kendi düşünce tarzına göre mi işler?
Savunma hakkı ne zaman doğar?

Hollanda’da Televizyonu açıyorsunuz, gazetelere bakıyorsunuz, siyasetçilerin demeçlerini dinliyorsunuz… Genel kanaat, ABD propagandasının da etkisiyle, “Rusya işgalci, saldırgan ve haksız.” şeklindedir.
Peki öyle midir gerçekten?
İşin hiç mi başka bir yüzü yok?
Medya ve siyaset öyle bir ağız birliği etmiş ki, Rusya’nın güvenlik kaygılarından, tarihsel arka planından bahseden yok. Oysa kendini savunma hakkı, insanlığın en temel hakkıdır. Ama asıl mesele şudur: Bu hak ne zaman devreye girer?
Bir devlet, hangi noktada “Artık başka çarem kalmadı, meşru müdafaa hakkımı kullanıyorum” diyebilir?

İşte tartışmanın başladığı nokta tam burasıdır. Çünkü savunma hakkı öyle kolayca kullanılacak bir koz değildir; çok ağır bir sorumluluk yükler. Önce bütün yollar denenmeli, kavga çıkmasın diye her çaba gösterilmelidir. Ancak başka hiçbir seçenek kalmadığında bu hak kullanılabilir.

Ve işte bu noktada tarih sahneye çıkar: Küba Krizi’nin aynasında, Ukrayna meselesine baktığımızda, insanın aklına şu soru geliyor: “Amerika’ya mübah olan, Rusya’ya günah mı?” Küba Krizi’nin Aynasında Ukrayna: En iyi örneği tarihte görüyoruz:

1962 Küba Krizi. O dönem Sovyetler Birliği, Küba’ya nükleer füzeler yerleştirdi. Bu füzeler, Amerika’nın burnunun dibindeydi. ABD yönetimi, Sovyetler Birliği’nin Küba’ya yerleştirdiği nükleer füzeleri “varoluşsal tehdit” saydı. Başkan Kennedy, hemen savaş gemilerini gönderdi, Küba’yı kuşattı ve Moskova’ya rest çekti: “Ya füzeleri söker çıkarırsınız ya da vururum!” Sonunda Sovyetler kuzu kuzu çekilmek zorunda kaldı. Amerika zafer ilan etti.

Ne var ki, bir zamanlar Sovyetler’in yaptığı yanlışı şimdi ABD yapıyor.
ABD’nin, haliyle NATO’nun, her geçen gün Rusya’ya daha çok sokulma isteği de yanlıştır tabii.
Rusya yıllardır “kapıma kadar dayanın ama içeri girmeyin” diyor.
Bunu bir kibir değil, tarihsel bir refleks olarak anlamak gerekir.
Sınırlarına dayanan her askeri hareketi ölümcül tehlike olarak görüyorlar.
Bu, Moskova’nın yüzyıllardır taşıdığı bir korkudur.

TARİHİ BİRAZ BİLENLER HATIRLAYACAKTIR
Napolyon da, Hitler de Rusya’ya “yakınlaşmanın” bedelini ağır ödetmişti.
Rusya’nın psikolojisinde “yakın çevre” kavramı sıradan bir dış politika değil, varoluş meselesidir.
O yüzden, NATO’nun doğuya doğru genişlemesi Moskova’da sadece siyasi değil, duygusal bir alarm olarak görülüyor.
Kremlin bu genişlemeyi “Amerika’nın toprağıma dayanan füzeleri” gibi algılıyor.
Küba Krizi’nde Washington nasıl refleks verdiyse, Moskova da aynı refleksle davranıyor.

RUSYA’NIN UKRAYNA’YA SALDIRISININ ARKA PLANI

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı konusunda bir gerçeği vurgulamak lâzım.
Ukrayna’nın doğusunda, yani Rusya sınırına yakın bölgelerde, kendilerini Rus kabul eden çok sayıda insan yaşıyor.
Bu insanlar yıllardır “biz Ukraynalı değil, Rusuz” diyerek Moskova’ya yakın duruyorlar.
Zaman içinde bu gruplar, kendi silahlı örgütlerini kurdular ve Ukrayna ordusuna karşı savaşmaya başladılar.

2014’te yaşanan bir olay da hâlâ hafızalarda:
Hollanda’dan kalkan bir yolcu uçağı, Ukrayna üzerinde füzeyle vurulmuş ve 298 masum insan yaşamını yitirmişti.
Olayın hemen ardından herkes Rusya’yı suçladı.
Ama daha sonra yapılan araştırmalar, saldırının, Ukrayna’daki Rus yanlısı ayrılıkçılar tarafından gerçekleştirildiğini gösterdi.
Yani o tetiği çekenler doğrudan Moskova değil, Ukrayna içindeki Rus sevdalılarıydı.

ŞUNU DA UNUTMAMAK GEREK

Bu ayrılıkçı yapılar, Moskova’dan maddi ve lojistik destek aldı.
Dolayısıyla “Rusya doğrudan yapmadı” demek gerçeği tam anlatmıyor.
Bu bir “dolaylı savaş”tı ve tetiği çeken başkası olsa da, barutu sağlayan Moskova’ydı.

Rusya, işte bu tabloyu “sınırlarıma yakın bölgelerde yaşayan Rus asıllıları koruma altına alıyorum” diyerek gerekçe gösterdi.
Yani “benim soydaşlarım tehlikede” iddiasıyla Ukrayna’ya girdi.
Bu gerekçe, Moskova açısından meşruiyet zırhı sayıldı.
Ama uluslararası hukuk açısından bakıldığında, bir ülkenin başka bir ülkenin toprağına bu gerekçeyle girmesi kabul görmüyor.
Soydaş koruma iddiası, egemenlik ihlalinin bahanesi olamaz.
Ancak bu detayı bilmeden, “Rusya durup dururken saldırdı” demek de eksik bir değerlendirme olur.

UKRAYNA’NIN EGEMENLİK HAKKI VE DÜNYANIN ÇİFTE STANDARDI

Ama öte yandan Ukrayna da bağımsız bir devlettir.
Kiminle ittifak kuracağına, hangi yöne döneceğine kendisi karar verir.
1994’te nükleer silahlarından vazgeçerken, topraklarının dokunulmazlığı konusunda garanti almıştı.
“Ben de NATO’ya girebilirim” deme hakkı da vardır elbette.
İşte düğüm burada sıkışıyor:
Bir yanda Rusya, “yakın çevremde NATO istemem” diyor.
Diğer yanda Ukrayna, “ben bağımsızım, istediğimle iş birliği yaparım” diyor.
İki hak, birbirine çarpıyor.

Asıl sorun, dünyadaki çifte standartta.
Küba Krizi’nde ABD’nin tutumu “haklı refleks” olarak görüldü.
Ama Rusya benzer bir tehdidi gördüğünde kimse aynı anlayışı göstermiyor.
Amerika yapınca helal, Rusya yapınca haram mı?

UNUTULMAMALI
Kennedy, Küba’daki füzeleri söktürdü ama gidip Havana’yı bombalamadı.
Rusya ise Ukrayna’ya girdi, şehirleri yıktı, toprakları ilhak etti.
İşte fark burada.
Kendini savunma hakkı, işgalin bahanesi olamaz.

HUKUKİ ÇİZGİ VE MEŞRU MÜDAFAA

Savunma hakkı, “tehdit hissettim” diyerek tetiğe basmanın bahanesi olmamalı.
Uluslararası hukukta “açık ve yakın tehlike” koşulu vardır.
Yani sadece bir korku veya tahminle savaş başlatılamaz.
Eğer her ülke “ben tehdit algıladım” derse, dünya artık hiçbir zaman huzur yüzü göremez.

Bugün BM Şartı’nın özü, savaş değil barış için vardır.
Ama bu kâğıt artık liderlerin masasında sadece süs gibi duruyor.
Ne yazık ki güç sahipleri hukuku değil, kendi çıkarını referans alıyor.

DÜNYA DENGESİ VE ADALET ARAYIŞI

Sonuçta mesele şu:
Her ülkenin güvenliği, başkasının güvensizliği üzerine kurulamaz.
Birinin korkusu, diğerinin yok oluşuna neden olmamalıdır.
Bugün dünyada herkesin ihtiyacı olan şey, güç gösterisi değil; güvenliğin dengeli paylaşımıdır.

Kalıcı barış; şeffaflık, karşılıklı denetim ve güven arttırıcı önlemlerle mümkündür.
Sınır ötesi askerî hareketler yerine diplomasi kanalları, tehdit yerine diyalog konuşmalıdır.

DÜNYAYA VİCDAN ÇAĞRIM

Artık kimsenin gözünü, kulağını, yüreğini kapatma hakkı kalmadı.
Teknoloji çağında bilgiye saniyeler içinde ulaşıyoruz; ama acıya hâlâ kör, zulme hâlâ sağır kalabiliyoruz.
Savaşların coğrafyası değişiyor, ama mazlumun gözyaşı hep aynı damlıyor.
Bugün Gazze’de ağlayan çocukla, yarın Harkov’da titreyen çocuk arasında fark yok.
Birinin adını “savunma”, diğerinin adını “saldırı” koymak, sadece kelimelerin yerini değiştirir; vicdanın yükünü hafifletmez.

Dünya artık güçlülerin çıkarına değil, insanların onuruna göre şekillenmeli.
Silahların sustuğu, diplomasi ve aklın konuştuğu bir çağ mümkün.
Yeter ki, hepimiz aynı cümlede buluşalım:
“Hiçbir çocuk, hiçbir bayrak uğruna ölmemeli.”

                                        ************************

LEES NU VAN MIJ WAT DE WERELD HET MEEST BEZIGHOUDT EN VERONTRUST…

Israël trekt zich niets aan van de hele wereld, terwijl in Amsterdam het Anne Frank Huis door duizenden wordt bezocht.

Zullen er ooit ook duizenden bezoekers komen naar een museum dat gewijd is aan de meisjes in Palestina en Gaza — de ‘Anne Franks’ van onze tijd?

Is het rechtvaardig dat Amerika alles mag doen, nadat het de Russische raketten uit Cuba liet verwijderen en de soldaten verdreef,
maar dat voor Rusland bijna alles verboden is?

Ik beweer: wie mijn onderstaande commentaar leest, zal met andere ogen naar de werkelijkheid kijken en lessen trekken uit vergeten geschiedenis.

Analyse van İlhan KARAÇAY

Beste lezers,

Iedereen heeft momenten op de dag waarop men even stilstaat, met zichzelf of met zijn levenspartner — om de wereld door te nemen.
Voor mij is dat tussen 11.00 en 12.00 uur ’s ochtends.
Terwijl we aan onze koffie nippen, bespreek ik met mijn vrouw het nieuws van de dag.
Mijn vrouw is Nederlandse, dus zij voedt zich vanzelfsprekend met nieuws uit de Nederlandse media.
Maar ik merk vaak dat deze berichtgeving eenzijdig is, soms zelfs verre van objectief.
Dáár kom ik in beeld: met nieuws uit andere bronnen en met inzichten die ik in vele jaren heb opgedaan, probeer ik dat eenzijdige beeld in evenwicht te brengen.
En meestal lukt dat ook.

De laatste maanden zijn onze koffiemomenten vooral gevuld met verhitte discussies over Oekraïne–Rusland en Israël–Palestina.
Ik had eigenlijk het Israël–Palestina-conflict pas aan het einde van mijn artikel willen bespreken,
maar de recente, dringende ontwikkelingen dwingen me dit onderwerp voorrang te geven.

ISRAËL, ZIONISME, ANTISEMITISME EN HET VERHAAL VAN ANNE FRANK

Op deze kwestie moet men niet enkel kijken vanuit de laatste jaren, maar vanuit een eeuwenoude ideologie, een historische trauma en een geloofsovertuiging.
Want hier gaat het niet alleen om een staatsbeleid, maar om een ideologische drang, gevormd door het zionistische geloof in het “Beloofde Land”.

Helaas ligt onder deze drang een grote tragedie verscholen:
het volk dat ooit zelf onmetelijk leed heeft doorstaan, doet nu anderen lijden.

Niemand kan ontkennen:
onder Hitler beleefden de Joden een van de grootste genocides in de geschiedenis van de mensheid.
Zes miljoen mensen werden uitgeroeid, enkel en alleen om wie ze waren.
In concentratiekampen, gaskamers, door honger en ziekte — ze stierven in stilte.
Dat is een schande die de mensheid nooit mag vergeten.

Maar één van de grootste tragedies uit de geschiedenis, heeft helaas een nieuwe tragedie voortgebracht: de staat Israël, opgericht door overlevenden van de genocide, werd zelf de onderdrukker van een ander volk — de Palestijnen.

De staat Israël, opgericht in 1948, zocht legitimiteit via de belofte van “het Beloofde Land”.
Maar die belofte kwam niet van God, maar van de politiek.
Zionisme was aanvankelijk een toevluchtsidee voor Joden; later werd het een expansieproject — een ideologie van bezetting.
Sinds 1948 zijn Palestijnen verdreven uit hun huizen, onteigend van hun land, en gedwongen te leven onder belegering.
Elke vorm van verzet werd als “terrorisme” bestempeld.

DE OORLOG VAN 1967: EEN NIEUW TIJDPERK IN DE SCHADUW VAN JERUZALEM

De Zesdaagse Oorlog van 1967 veranderde alles.
Israël vocht tegen Egypte, Jordanië en Syrië, en bezette Gaza, de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. Ondanks de resoluties van de Verenigde Naties bleef die bezetting voortbestaan.

Vanaf dat moment breidde Israël zich voortdurend uit onder het mom van “veiligheid”.
Elke nieuwe aanval werd verkocht als “zelfverdediging”.
Tot op de dag van vandaag horen we dezelfde zin:
“Israël heeft het recht zich te verdedigen.”

Ja, het recht op zelfverdediging is heilig.
Maar dat recht mag niet worden misbruikt om bezetting, blokkade en kindersterfte te rechtvaardigen.
Wie ziet hoe miljoenen mensen in Gaza al twee jaar worden beroofd van voedsel, water en elektriciteit, en nog steeds zegt “Israël verdedigt zich”, die verloochent zijn geweten.

ANNE FRANK EN HET GESUSTE GEWETEN

In het hart van Amsterdam, aan de Prinsengracht, staat een huis dat elke dag door duizenden toeristen wordt bezocht: Het Anne Frank Huis.
Anne Frank was een Joods meisje dat vluchtte voor het nazi-terreurregime.
In het huis waar ze zich verschool, schreef ze haar dagboek — een dagboek dat over de hele wereld een symbool van onschuld en hoop is geworden.

Duizenden mensen bezoeken dagelijks het Anne Frank Huis in Amsterdam.

Natuurlijk is haar verhaal hartverscheurend.
Maar wat nog pijnlijker is, is dat dit verhaal tegenwoordig vaak wordt gebruikt om de daden van Israël te rechtvaardigen.

In het Anne Frank Museum wordt alles verteld — behalve de duizenden Anne Franks van Gaza.

Zal er ooit een Palestijns museum komen, waar men later, na de oorlog, met dezelfde bewogenheid door de zalen wandelt?

Elke dag sterven kinderen onder bommen, schuilend tussen puinhopen, dorstend, hongerend…
Zij zijn allemaal kleine Anne Franks. Maar de wereld leest hun dagboek niet.
Want deze keer is de dader de voormalige slachtofferstaat: Israël.

Israël heeft zich, als de staat die uit de genocide is geboren, onkwetsbaar verklaard.
De beschuldiging van antisemitisme is een schild geworden — een schild dat niet het antisemitisme bestrijdt, maar het geweten verdooft.

DE RODE LIJN DIE IN GAZA IS GETROKKEN

De meedogenloze aanvallen van Israël op Gaza zijn inmiddels ver buiten de grenzen van wat enig geweten nog kan verdragen.

Miljoenen mensen, samengeperst op een klein stukje land, worden openlijk vernietigd.
Over de hele wereld trekken mensen de straat op, roepen: “Genoeg is genoeg!”
Maar noch Amerika, noch Europa wil deze schreeuw horen.
De Verenigde Staten blijven Israël bewapenen; Europa komt niet verder dan de woorden “wij maken ons zorgen.”

En de Verenigde Naties?
Zoals altijd…
In Cyprus kan de VN al tientallen jaren een vredesmacht stationeren,
maar tussen Israël en Palestina is dat blijkbaar nooit een optie geweest.
Met alleen veroordelingen en oproepen bereik je geen echte “verenigde” naties.

Sinds 1964 houdt de VN-vredesmacht toezicht op de grens tussen Noord- en Zuid-Cyprus — hun mandaat wordt elke zes maanden automatisch verlengd.
Maar in Gaza blijft de wereld toekijken.

DE STEM UIT AMSTERDAM

Nu zijn alle ogen gericht op de echo van dat enorme protest in Amsterdam.
250.000 mensen trokken een rode lijn door de stad — maar zal die lijn ook een spoor nalaten in het geweten van de politiek?

Zelfs premier Dick Schoof, bekend om zijn pro-Israëlische houding, heeft zijn stem verheven.
Misschien is dit het begin van verandering…
Maar de geschiedenis leert ons:
echte verandering begint niet bij de leuzen van de massa, maar bij de moed van staten.

Toch, ondanks alle stilte van de machthebbers, komt de hoop opnieuw van het volk.
Onlangs stroomden 250.000 mensen de straten van Amsterdam op.
Het was een protest dat zijn gelijke niet kent in de Nederlandse geschiedenis.
Niet alleen moslims, maar ook joden, christenen, atheïsten, jongeren en ouderen — allen riepen: “Nu is het genoeg!”
Tussen de Palestijnse vlaggen droegen velen ook posters van Anne Frank.
De slogan “Nooit meer!” werd dit keer voor Gaza geroepen.

Zelfs premier Dick Schoof, die lang pro-Israël stond, kon niet langer zwijgen en zei:
“De situatie is ondraaglijk geworden.”
Misschien is dit het begin van een nieuw tijdperk.
Misschien kijkt Europa voor het eerst in de spiegel en ziet het de hypocrisie van zijn eigen houding.

SLOTBEOORDELING

De wrede aanvallen van Israël op Gaza hebben elk denkbaar moreel en menselijk grens overschreden.
Een volk dat al twee jaar zonder voedsel, water en elektriciteit leeft,
wordt nog steeds gebombardeerd.
Miljoenen mensen, opgesloten op een klein stukje land, worden onder de ogen van de wereld uitgeroeid.

Overal ter wereld stromen honderdduizenden, ja zelfs miljoenen mensen de straten op.
Zij roepen: “Genoeg!”
Maar helaas — geen enkel land hoort die stemmen, geen enkele regering zet die schreeuw om in daden.

DOOR DE OGEN VAN EEN JONGE JOURNALIST – VOOR 1967

Mijn gevoeligheid voor het Israël–Palestina-conflict is niet enkel een journalistieke nieuwsgierigheid, maar ook het gevolg van een persoonlijke ervaring.

Een gebeurtenis vlak vóór de oorlog van 1967 heeft ervoor gezorgd dat ik alles wat in die regio gebeurt, met mijn hart ervaar.

In die jaren runde mijn familie in Mersin
een populaire zaak: Pompeipolis — een casino, motel en strandclub.
Het was de meest geliefde plek van de stad; de enige locatie waar men kon eten, dansen en luisteren naar live muziek.

Ik was toen pas 24 jaar oud — enthousiast en avontuurlijk.
Op een avond kregen we bezoek van een Griekse kapitein met zijn vrouw en dochter.
Aan het eind van hun diner bood ik, als teken van gastvrijheid, een schaal fruit aan.
Even later kwam de ober naar me toe: “De kapitein wil u graag spreken,” zei hij.

Toen ik aan hun tafel kwam, keek de kapitein me verbaasd aan: “Ben jij de eigenaar?” vroeg hij.
Ik glimlachte: “Het bedrijf behoort tot mijn broers, maar ik beheer het,” zei ik.

De kapitein bleek de gezagvoerder te zijn van een vrachtschip dat de volgende dag naar China zou varen.
Toen hij terloops over zijn schip sprak, begon mijn avontuurlijke geest meteen te kriebelen.
“Zou u mij willen meenemen?” vroeg ik.
Hij fronste zijn wenkbrauwen: “Wat moet iemand als jij, een jonge ondernemer, op een schip doen?”

Ik antwoordde oprecht:
“Ik ben jong, leergierig, en bovendien beleeft Mao nu zijn Culturele Revolutie.
Ik ben nieuwsgierig als journalist — of ik nu als matroos of als afwasser werk, ik wil deze reis meemaken.”

Na een korte stilte glimlachte hij: “Breng morgenochtend nog twee mensen mee en kom aan boord,” zei hij.
De volgende ochtend stapten we werkelijk op het schip, met een officieel zeevarendenboekje op zak.

Na vertrek uit Mersin passeerden we een dag later Alexandrië, en voeren we het Suezkanaal in.
Een dag later, toen we Djibouti bereikten, bereikte ons groot nieuws: Israël had het Suezkanaal gebombardeerd — het was gesloten.

Met andere woorden: wij waren letterlijk het laatste schip dat het kanaal passeerde vóór het uitbreken van de Zesdaagse Oorlog van 1967.

Op dat moment voelde ik diep in mijn wezen hoe plotseling en vernietigend oorlog kan zijn.
De Egyptische kust, waar we gisteren nog vrolijk langs voeren, lag de volgende dag onder bommen.
Sindsdien hoor ik in elke schreeuw van een kind in Palestina de echo van die oorlog.
Telkens als Israël weer een aanval uitvoert, klinkt in mijn oren opnieuw het geluid van die eerste bom boven het Suezkanaal.

Daarom beschouw ik wat er vandaag in Gaza gebeurt niet als “nieuws”,
maar als een toets voor onze menselijkheid.
En telkens wanneer ik de woorden hoor: “Israël heeft het recht zich te verdedigen”, denk ik aan die onschuldige zeereis — hoe dicht we toen bij de vrede waren, en hoe snel we in één nacht in de oorlog werden meegesleurd.

WAT ER IN CHINA EN DAARNA GEBEURDE

Voordat het schip vertrok, had ik telefonisch contact opgenomen met de hoofdredacteur van de sociaal-democratische krant Akşam, wijlen Malik Yolaç.
Ik vertelde hem dat ik naar China zou varen.
Hij zei: “Prachtig! Stuur ons veel foto’s en berichten.”

Dat deed ik ook: weken later verschenen mijn brieven en foto’s in Istanbul,
met reportages over Mao’s Culturele Revolutie — zo bracht ik het China van dat moment tot bij de Turkse lezer.

                         ****************

IS HET TOEGESTAAN VOOR AMERIKA, MAAR VERBODEN VOOR RUSLAND?

Na onze gesprekken over Israël en Palestina, komen mijn vrouw en ik tijdens onze koffiepauzes
altijd weer uit bij hetzelfde onderwerp: Rusland – Oekraïne – de Verenigde Staten.

Iedereen heeft het recht zich te verdedigen.
Maar werkt dat recht naar ieders eigen interpretatie?
Wanneer ontstaat het recht op zelfverdediging eigenlijk?

In Nederland, als je de televisie aanzet, de kranten leest of politici hoort, is het algemene beeld — mede door de Amerikaanse propaganda — dat Rusland de agressor, de bezetter, de schuldige is.
Maar is dat werkelijk zo?
Is er geen andere kant van het verhaal?

De media en de politiek lijken in koor te spreken; niemand praat over de veiligheidszorgen of de historische achtergrond van Rusland.
Toch is zelfverdediging een van de meest fundamentele rechten van de mensheid.
Maar de vraag is: wanneer mag een land zich verdedigen?
Op welk punt mag een staat zeggen: “Nu heb ik geen andere keus, ik gebruik mijn recht op zelfverdediging”?

Precies daar begint het debat. Want dat recht mag niet lichtvaardig worden ingezet; het draagt een zware morele verantwoordelijkheid.
Eerst moeten alle andere wegen zijn geprobeerd — diplomatie, dialoog, overleg — en pas als er geen enkele optie meer overblijft, mag dat recht worden toegepast.

DE SPIEGEL VAN DE GESCHIEDENIS: DE CUBA-CRISIS

Wanneer we naar Oekraïne kijken door de spiegel van de Cuba-crisis, dringt de vraag zich op: “Wat voor Amerika geoorloofd is, is dat voor Rusland zondig?”

In 1962, tijdens de Cuba-crisis, plaatste de Sovjet-Unie kernraketten op Cuba, vlak voor de kust van de Verenigde Staten. Washington zag dat als een existentiële bedreiging. President Kennedy stuurde oorlogsschepen, omringde het eiland, en dreigde Moskou: “Of jullie halen die raketten weg, of ik val aan!” Uiteindelijk trok de Sovjet-Unie zich terug,
en Amerika vierde feest als overwinnaar.

Maar wat de Sovjet-Unie destijds verkeerd deed, doet de Verenigde Staten nu zelf.
De voortdurende uitbreiding van de NAVO richting Rusland is een even grote fout.
Rusland zegt al jaren: “Kom tot aan mijn deur, maar stap niet naar binnen.”
Dat is geen arrogantie, maar een historisch reflex.

Elke militaire beweging aan hun grenzen wordt gezien als een dodelijk gevaar.
Dat is een angst die Moskou al eeuwen in zich draagt.

Wie de geschiedenis kent, weet: Napoleon en Hitler betaalden beiden een hoge prijs
voor hun “nabijheid” tot Rusland.
In de Russische psyche is het begrip “nabije omgeving” geen gewone geopolitieke term,
maar een kwestie van bestaan.

Daarom wordt de uitbreiding van de NAVO in Moskou niet enkel als een politiek,
maar ook als een emotioneel alarm ervaren.
Het Kremlin ziet die uitbreiding zoals Washington destijds de raketten in Cuba zag.
Zoals Kennedy reageerde, zo reageert nu Poetin.

DE ACHTERGROND VAN RUSLANDS AANVAL OP OEKRAÏNE

Eén feit moet worden benadrukt over de Russische aanval op Oekraïne:
In het oosten van Oekraïne — dicht bij de Russische grens — leven veel mensen die zichzelf als Russen beschouwen.
Zij zeggen al jaren: “Wij zijn geen Oekraïners, wij zijn Russen.”
En zij voelen zich sterk verbonden met Moskou.

In de loop der tijd hebben deze groepen hun eigen gewapende milities gevormd en begonnen zij te vechten tegen het Oekraïense leger.

Een gebeurtenis uit 2014 staat nog vers in het geheugen: een passagiersvliegtuig uit Nederland werd boven Oekraïne neergeschoten, waarbij 298 onschuldige mensen omkwamen.
Onmiddellijk wees iedereen met de vinger naar Rusland.
Maar later onderzoek toonde aan dat de aanval werd uitgevoerd door pro-Russische separatisten binnen Oekraïne. Met andere woorden: de trekker werd niet direct door Moskou overgehaald,
maar door Oekraïense strijders die Moskou gunstig gezind waren.

Toch mag men niet vergeten dat deze separatisten wel degelijk financiële en logistieke steun kregen uit Rusland. Dus zeggen dat “Rusland het niet deed” zou de waarheid ook tekortdoen.
Het was een indirecte oorlog — de trekker werd door een ander overgehaald, maar het buskruit kwam uit Moskou.

Rusland verdedigde zijn invasie met het argument: “Ik bescherm de Russischtaligen die aan mijn grenzen in gevaar zijn.”
Volgens Moskou was dat een legitieme reden.
Maar volgens het internationaal recht kan een land geen ander land binnenvallen onder het mom van “bescherming van verwanten”.
Dat is een schending van soevereiniteit.
Toch is het ook te kort door de bocht om te zeggen
dat “Rusland zomaar uit het niets aanviel.”

OEKRAÏNES SOEVEREINITEIT EN DE DUBBELE STANDAARD VAN DE WERELD

Oekraïne is een onafhankelijke staat en heeft dus het recht zelf te beslissen met wie het allianties sluit. In 1994 gaf het land zijn kernwapens op in ruil voor garanties over zijn territoriale integriteit.
Daarom heeft het ook het recht te zeggen: “Ik wil misschien bij de NAVO horen.”

Hier wringt het: aan de ene kant zegt Rusland: “Ik wil geen NAVO in mijn buurt.”
Aan de andere kant zegt Oekraïne: “Ik ben onafhankelijk en bepaal zelf met wie ik samenwerk.” Twee rechten die met elkaar botsen.

Het echte probleem is de dubbele moraal in de wereld.
Tijdens de Cuba-crisis werd het Amerikaanse optreden gezien als een “begrijpelijke reflex”.
Maar wanneer Rusland op vergelijkbare wijze reageert, krijgt het geen greintje begrip.
Wat Amerika doet is geoorloofd — wat Rusland doet is verboden?

HET VERSCHIL TUSSEN KENNEDY EN POETIN

Kennedy liet de raketten in Cuba weghalen, maar hij bombardeerde Havana niet.
Poetin daarentegen viel Oekraïne binnen, vernietigde steden, en lijfde grondgebied in.
Dat is het verschil. Het recht op zelfverdediging mag nooit een excuus voor bezetting worden.

DE GRENS VAN HET RECHT EN HET RECHT OP ZELFVERDEDIGING

Zich verdedigen mag niet betekenen: “ik voelde me bedreigd, dus ik schoot.”
In het internationaal recht geldt het principe van een “duidelijk en onmiddellijk gevaar.”
Met angst of vermoedens alleen mag je geen oorlog beginnen.
Als ieder land zegt: “Ik voelde me bedreigd,” zal de wereld nooit meer vrede kennen.

Het Handvest van de Verenigde Naties bestaat om vrede te bewaren, niet om oorlog te rechtvaardigen. Maar dat document ligt vandaag op de bureaus van leiders meer als decoratie dan als leidraad. Macht regeert — niet het recht.

WERELDWIJDE BALANS EN HET ZOEKEN NAAR RECHTVAARDIGHEID

Uiteindelijk komt het hierop neer: de veiligheid van één land mag niet worden gebouwd op de onveiligheid van een ander. De angst van de één mag niet leiden tot de vernietiging van de ander.
Wat de wereld vandaag nodig heeft, is geen machtsvertoon, maar een eerlijke verdeling van veiligheid. Duurzame vrede is alleen mogelijk met transparantie, wederzijds toezicht en vertrouwen. In plaats van militaire dreiging moeten diplomatie en dialoog de boventoon voeren.

MIJN OPROEP AAN HET GEWETEN VAN DE WERELD

Niemand heeft nog het recht zijn ogen, oren of hart te sluiten. In dit tijdperk van technologie bereiken we informatie in seconden, maar blijven we blind voor pijn en doof voor onrecht. De geografie van oorlog verandert, maar de tranen van de onschuldigen blijven dezelfde.
Het kind dat vandaag in Gaza huilt is niet anders dan het kind dat morgen in Charkov beeft.
De één een “verdediging”, de ander een “aanval” noemen verandert slechts de woorden —
niet de last op ons geweten.

De wereld moet niet langer worden gevormd door de belangen van de machtigen, maar door de waardigheid van de mens. Een tijdperk is mogelijk waarin wapens zwijgen en rede spreekt.

Laten we samen één zin omarmen: “Geen enkel kind mag sterven voor welke vlag dan ook.”