Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanı Muhammet Ahmet Tokdemir ve Hollanda Ulusal Arşivleri Başkanı Afelonne Doek tarafından imzalanan protokol, belge alışverişini kapsıyor.
Bir gün önceki törende, Osmanlı-Hollanda diplomatik ilişkilerinin tarihi mirasçısı Testa ailesine, Osmanlı Padişahına sunulan güven mektubunun bir nüshası hediye edildi.
Testa ailesini bulan ve kitabını yazan, Tarih araştırmacısı Mehmet Tütüncü, Arşiv Başkanının elinde tuttuğu kitaba rağmen, hediye törenine davet edilmeyişine çok üzüldü.
(Haberin Hollandacası en altta. Het nieuws in het Nederlands staat helemaal onderaan)
İlhan KARAÇAY derledi:
İçinde bulunduğumuz hafta içinde art arda yaşanan iki gecede, Hollanda ile Türkiye arasındaki tarihi ilişkiler açısında çok önemli iki etkinlik gerçekleşti.
Bu etkinliklerin birincisinde, Testa ailesine ödül töreni yaşandı.
İkinci etkinlikte ise bir anlaşmanın imza töreni vardı.
Önce imza töreni ile başlayayım:
Türkiye Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı ile Hollanda Ulusal Arşivleri Başkanlığı arasında bir işbirliği anlaşması imzalandı.
Hollanda Devlet Arşivleri’nde gerçekleştirilen anlaşmayı, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanı Muhammet Ahmet Tokdemir ve Hollanda Ulusal Arşivleri Başkanı Afelonne Doek imzaladılar.
Anlamlı törende konuşan Lahey Büyükelçimiz Selçuk Ünal, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin geçmişine değinirken, “Arşivlerde bulunan önemli belgeler ve kaynaklar, iki ülke arasındaki derin ilişkilerin zenginliğini yansıtıyor” dedi.
Aynı törende, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi öğretim üyesi Aleaddin Tekin, Türkiye-Hollanda ilişkilerinin tarihsel boyutuna değindi.
Lahey’deki Ulusal Arşiv binasındaki imza törenine, Türk kesiminden, Lahey Büyükelçimiz Selçuk Ural’dan başka, Eğitim Müşaviri Miyase Koyuncu Kaya, Kültür Ataşemiz Pınar Bilgen Ermiş, Basın Müşavirimiz İsmail Erkam Sula, Büyükelçilik kâtibi Harun Aydemir,Türk Hava Yolları Müdürü Şerafettin Ekici, Tarih Araştırmacısı ve yazar Mehmet Tütüncü,
Yunus Emre Enstitüsü Müdürü Adil Akaltun ve yardımcısı Bülent Evren, ve Göçmen Kadınların Mücadele Hikâyesi’ni, Ulusal Arşiv’de sergieyen, Avrasya Vakfı Başkanı Fatma Aktaş katıldılar.
Lahey’deki Ulusal Arşiv binasındaki toplantıda, taraflar arasına önemli bulunan belgeler karşılıklı olarak incelendi.
AMSTERDAM’DAKİ ÖDÜL TÖRENİ
Amsterdam’da, Yunus Emre Enstitüsü salonunda yapılan bir başka etkinlikte, Osmanlı-Hollanda diplomatik ilişkilerinin tarihi mirasçısı Testa ailesine, Osmanlı Padişahı’na sunulan güven mektubunun bir nüshası hediye edildi.
AA Muhabiri değerli dostum Selman Aksünger, bakınız bu konuda ne yazmış:
Osmanlı İmparatorluğu ve Hollanda Krallığı arasındaki diplomatik ilişkilerde 5 asır boyunca önemli roller üstlenen Testa ailesinden Gaspar Testa’nın, Osmanlı Devleti’nde maslahatgüzarlığa başlarken padişaha sunduğu güven mektubunun bir nüshası, Testa ailesinin üyelerine takdim edildi.
Törene, Türkiye’nin Lahey Büyükelçisi Selçuk Ünal, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanı Doç. Dr. Muhammet Ahmet Tokdemir, Türkiye’nin Amsterdam Başkonsolosu Mahmut Burak Ersoy, Testa ailesinin üyeleri ve çok sayıda davetli katıldı.
Büyükelçi Ünal, törende yaptığı konuşmada, Testa ailesinin hikayesinin 1261’de İstanbul Galata’ya yerleşen Hollandalı tüccar Pasquale Testa ile başladığını belirtti.
Ünal, “Aile üyeleri zamanla koloninin yönetiminde önemli pozisyonlara yükseldi. İstanbul’un fethinden sonra ailenin diplomatik yetenekleri Osmanlılar tarafından takdir edildi ve zamanla diğer Avrupa güçleriyle arabulucu ve tercüman olarak görev yaptılar.” dedi.
Gaspar Testa’nın atanma sürecini anlatan Ünal, “1815’te Hollanda Kraliyet Bakanı, Amerika Birleşik Devletleri’nden gelecek yeni büyükelçinin göreve başlamasına kadar Gaspar Testa’nın temsilci olarak atandığını Sadrazam Hurşit Ahmet Paşa’ya bir mektupla bildirdi. Hollandalılar, o kritik dönemde devletlerinin dost bir imparatorluk tarafından tanınması ve temsil edilmesi amacıyla büyükelçiliğin ara dönemde de aktif kalmasını istemişti.” diye konuştu.
Ünal, ailenin Türk-Hollanda ilişkilerine katkılarının sonraki dönemlerde de devam ettiğini belirterek, “1934’te kurulan Hollanda-Türk Derneği’nin ilk başkanı Baron Testa’ydı. Lahey Büyükelçiliğimiz her zaman Testa ailesi ile yakın temas halinde olmuştur. Dostlarımızı asla unutmuyoruz.” ifadesini kullandı.
Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanı Doç. Dr. Muhammet Ahmet Tokdemir, 1815 yılında Testa’nın Hollanda’nın İstanbul temsilcisi olarak atanmasına ilişkin güven mektubunun ikinci orijinal nüshasını aile temsilcilerine takdim etti.
Tokdemir, belgenin üçüncü nüshasının, imzalanacak mutabakat zaptı kapsamında Hollanda Arşivlerine hediye edileceği vurguladı.
1970’li yıllarda Testa hakkında Türkiye’deki arşivlerde yer alan belgeler için sorgulama yapıldığını kaydeden Tokdemir, o dönem istenilen belgenin bugün aileye takdim edilmesinden duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
Belgeyi alan aile üyeleri, söz konusu güven mektubunun muhafazası için kullanılan eşyaların kendilerinde olduğunu ancak mektubun olmadığını söyleyerek, aile koleksiyonlarındaki çok
önemli bir parçanın tamamlandığını ifade etti.
Törende, Testa ailesi üyeleri de Tokdemir’e, “Boğaziçi’nden Güney Denizi’ne” adlı kitabı hediye etti. (Tokdemir’in elindeki kitap, Mehmet Tütüncü’nün yayınladığı kitaptır.)
KİTABIN YAZARI MEHMET TÜTÜNCÜ DAVET EDİLMEDİ
Testa ailesinin hediye ettiği “Boğaziçi’nden Güney Denizi’ne” adlı kitap hakkında daha önce yazmış olduğum haberi altta bulacaksınız.
Ne var ki, bu kitabın yazarı Mehmet Tütüncü, kitabının başrol oynadığı bu etkinliğe davet edilmemişti.
Bu duruma çok üzülen Tütüncü, konuyla ilgili olarak bana bir açıklama yaptı.
İşte Tütüncü’nün açıklaması:
“Osmanlı-Hollanda diplomatik ilişkilerinin tarihi mirasçısı Testa ailesine, Osmanlı Padişahı’na sunulan güven mektubunun bir nüshası hediye edilirken, bu hediye törenine davet edilmemiş olmam beni derinden üzdü. Testa ailesini bulan ve bu konuda bir kitap yazan kişi olarak, böylesine önemli bir törende yer almam gerektiğini düşünüyordum.
Bu durumu sorgulamam gerekiyor: Testa ailesiyle ilgili yaptığım çalışmalar ve yazdığım kitap, neden yeterince takdir edilmedi? Bu tür önemli bir törene davet edilmememin sebebi nedir? Tarihi ve akademik katkılarımın göz ardı edilmesi anlaşılır bir durum değil.
Tarih araştırmaları ve bu araştırmaların yazarları, sadece eserleriyle değil, aynı zamanda bu tür törenlerde onurlandırılarak da değer görmelidir. Testa ailesini bulmuş ve bu konuda bir kitap yazmış biri olarak, hediye törenine davet edilmemem, sadece benim için değil, aynı zamanda tarihi ve akademik çalışmaların ne kadar önemsendiği konusunda da ciddi soru işaretleri doğurmaktadır.
Sormak istiyorum: -Çalışmalarım ve katkılarım neden takdir edilmedi? -Bu tür önemli bir törene davet edilmememin sebebi nedir? -Yokluğum, törenin tarihi ve akademik değerine nasıl bir etki yaptı?
Bu soruların yanıtları, tarihi ve diplomatik ilişkilerin önemini daha iyi kavramamıza yardımcı olacaktır. Tarihi araştırmalar ve bu araştırmaların yazarları, değerli çabalarıyla sadece geçmişi anmakla kalmaz, aynı zamanda bu tür etkinliklerle onurlandırılarak da yaşatılır. Bu olay, çalışmalarımın ve katkılarımın daha fazla takdir edilmesi gerektiğini açıkça ortaya koymaktadır.”
Mehmet Tütüncü, arşivlerde yapmış olduğu araştırmalarda, Osmanlılar’a ait pek çok doküman bulmuştu. İşte bunlardan birini gösteren Tütüncü’ye ilginin derecesini gösteren bir fotoğraf.
HOLLANDA ARŞİVİNDE ATATÜRK’ÜN HOLLANDA’YA İLK MEKTUBU
30 Nisan 1920 tarihli, Meclis Başkanı Mustafa Kemal imzası ile Hollanda’ya gönderilen ve 23 Nisan 1920 tarihinde TBMM’nin açıldığını bildiren mektubun orijinal imzalı nüshası Mehmet Tütüncü tarafından, Hollanda arşivinde bulunarak kamuoyu ile paylaşılmıştı.
Metindeki en önemli cümle;
“Hilafetin, saltanatın ve Osmanlı hükûmetinin merkezi İstanbul, Osmanlı milleti tarafından İtilaf Devletleri’nin esiri olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden işgal altındaki İstanbul çıkışlı emirler ve fetvaların hiçbir hukuki ve dinî değeri olmayacaktır. Sözde İstanbul hükûmeti tarafından yapılan bütün angajmanlar (yükümlülükler) millet tarafından yok ve yapılmamış sayılacaktır.”
Mehmet Tütüncü tarafından Hollanda arşivinde bulunan Atatürk’ün Hollanda’ya yazdığı ilk mektubun, 4 sayfalık çerçevesi, Lahey Büyükelçiliğimizin duvarında asılıdır.
MEKTUBUN TAM METNİ 30 Nisan 1920 – Ankara EKSELEANSLARI SAYIN HOLLANDA DIŞİŞLERİ BAKANINA
Sayın Bakan,
Yüksek bilgilerinize sunmaktan şeref duyarız ki İstanbul şehrinin İtilaf güçlerince haksız ve adaletsiz işgali sonrasında Halife Sultan ve hükûmetini esir olarak değerlendiren Osmanlı milleti bir Büyük Millet Meclis toplamaya girişti ve geniş çaplı seçimler gerçekleştirdi.
Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920’deki açılış oturumunda görkemli bir oylama ile Halife Sultan ve ebedî şehri yabancı işgal ve baskısı altında kaldığı sürece vatanın hâlde ve gelecekteki mukadderatını eline aldığını ilan etti.
Büyük Millet Meclisi, Osmanlı toplumunu Paris Barış Konferansı sonuçları üzerinde kötümserliğe bir kez daha düşüren ve Mondros Mütarekesi’nin hükümlerine aykırı bu keyfî ve haksız tutuma üyelerinin protestosunu siz ekselanslarının bilgisine sunma onurunu bana verdi.
Kutsal olan ve bütün medeni milletlerce de böyle kabul edilen yüce Meclis oturum esnasında basıldı ve genel kurul salonunun ortasında milletin temsilcileri İngiliz polisi tarafından genel kurulun şiddetli protestolarına rağmen suçlular gibi götürüldüler. Ayan üyeleri, milletvekilleri, generaller, eli kalem tutan insanlar ikametlerinde tutuklandılar ve elleri kelepçelenerek sürgün edildiler. Ayrıca resmî ve özel kurumlarımız sadece hak
kuvvetlinindir anlayışı ile silahlı güçler tarafından işgal edildi.
Bütün haklarının çiğnendiğini ve egemenliğinin ihlal edildiğini gören Osmanlı halkı daha sonra, Ankara’da toplanan temsilcilerinin emri ile ülkenin yönetimini ele alan ve Meclisin bağrından çıkan bir icra komitesi seçti.
Ekselanslarına olup biteni arz ederken 29 Nisan 1920 tarihli oturumda kabul ve ifade edilen milletin isteklerini de bildirmekle şeref duyarım:
1-Hilafetin, saltanatın ve Osmanlı hükûmetinin merkezi İstanbul, Osmanlı milleti tarafından İtilaf Devletleri’nin esiri olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden işgal altındaki İstanbul çıkışlı emirler ve fetvaların hiçbir hukuki ve dinî değeri olmayacaktır. Sözde İstanbul hükûmeti tarafından yapılan bütün angajmanlar (yükümlülükler) millet tarafından yok ve yapılmamış sayılacaktır.
2-Bütün soğukkanlılığını ve ılımlılığını muhafaza eden Osmanlı milleti yüzlerce yıllık hür ve bağımsız devlet olarak kutsal haklarını savunmaya kararlıdır ve kendi nam ve hesabına hareket etme hakkını öz temsilcilerine tanıyarak şerefli ve eşit bir barışla sonuca gidilmesi arzusunu da ifade eder.
3-Ülkede bulunan Osmanlı Hristiyan unsurları ve yabancı unsurlar milletin koruması altındadırlar.
Bununla beraber onlar ülkenin genel güvenliğine karşı hiçbir faaliyette bulunamazlar.
Osmanlı milletinin bu haklı isteklerini olumlu karşılayacağınız ümidi ile en derin saygılarımın kabulünü rica ederim.
Osmanlı Büyük Millet Meclisi Adına
Başkan Mustafa Kemal
KAYNAK: Hollanda Millî Arşivleri Dışişleri Bakanlığı Arşivi, Fon
Kodu: 2.05.18.742
*******************************
İşte Tütüncü’nün Testa ailesi hakkında yazdığı kitabın ilk haberi:
TÜRKİYE’DEKİ HOLLANDA ASILLI TÜRK AİLESİNİN YAŞAM ÖYKÜSÜ KİTAP OLDU
Araştırmacı Mehmet Tütüncü’nün hazırladığı kitapta, yüz yıllarca Türkiye’de yaşayan TESTA soyunun, en ilginci olan GASPARD BARON TESTA’nın maceraları anlatılıyor.
Van de Bosporus naar de Zuiderzee’ (Boğaziçi’nden Güney Denizi’ne) adlı kitabın tanıtım resepsiyonunda, Osmanlı Hanedanı’nı sevenler misali, eski Hollanda’yı seven kalburüstü zenginleri ve tarihçileri, Lahey Büyükelçimiz Şaban Dişli kucakladı.
İlhan KARAÇAY oradaydı:
Türkiye-Hollanda ilişkilerini 400 yıl olarak kitaplaştırmıştım. Aslında bu iki ülkenin ilişkileri 400 değil, 1000 yıla dayanıyormuş.
Öyle ya, bir Hollandalı tüccar olan Pasquale TESTA, 1261 yılında Türkiye’ye gelip yerleşmiş ve çoğalan ailesi de yüzyıllarca orada aktif faaliyetlerde bulunmuşsa, ilişkiler de o zaman başlamış demektir.
TESTA ailesinin 1261’den 1793’lere kadar süren Türkiye’deki faaliyetleri, küçümsenecek faaliyetler değildi. Osmanlı Devleti nezdinde tercümanlık görevlerinden başlayarak, Bakanlığa kadar uzanan faaliyetlerdi bunlar…
İstanbul’a, 1261 yılında Ceneviz’den gelerek yerleşen TESTA ailesi, Galata’ya sahip olmuşlar, orada idarecilik (Belediye Başkanlıkları) yaptılar. Fetih’ten sonra sınırdışı edilmeleri beklenen TESTA ailesi, Fatih Sultan Mehmed’e Galata’nın anahtarlarını teslim ettikleri için, Türkiye’de kalmalarına izin verildi.
Fatih, TESTA ailesinin becerili olduklarını öğrendikten sonra, tüm aile fertlerine devlet görevi verdi. TESTA fertleri tercümanlıkla başlayan görevlerden sonra, Osmanlı ile Avrupa ülkeleri arasında arabulucu rolü üstlenmiş ve Osmanlı lehinde lobicilik faaliyetleri de yürütmüş.
Osmanlı Devleti’ndeki rolleri, 1793’te başlayan Hollanda yolculuğuna kadar devam eden TESTA ailesinin maceraları, Türkiye’deki son ferdi Gaspart TESTA ile son buldu.
Gaspart Testa 1770 yılında doğdu. 23 yaşına geldiği zaman 9 kişilik bir grupla at arabaları ile Hollanda yoluna düştü. 84 gün süren meceralı yolculuk sırasında tuttuğu notlar ile, Osmanlı Devleti ile Avrupa ülkeleri arasında kıyaslama yaptı.
Yolda karşılaştıkları olayları da anlatan bu notlar, bir seyahatname olarak arşivlerde çürürken, Mehmet Tütüncü adlı bir araştırmacı Türk, bu seyahatnameyi devlet arşivinin tozlu raflarında buldu.
SAMENWERKINGSOVEREENKOMST GETEKEND TUSSEN HET TURKSE STAATSARCHIEF EN HET NATIONAAL ARCHIEF VAN NEDERLAND
Een protocol, ondertekend door de voorzitter van de Staatsarchieven van de Turkse Republiek, Muhammet Ahmet Tokdemir, en de directeur van het Nationaal Archief van Nederland, Afelonne Doek, omvat de uitwisseling van documenten.
Tijdens de ceremonie van de vorige dag werd een kopie van de geloofsbrief, die aan de Ottomaanse Sultan was aangeboden, geschonken aan de Testa-familie, de erfgenamen van het historische diplomatieke erfgoed tussen het Ottomaanse Rijk en Nederland.
Mehmet Tütüncü, historicus en auteur van het boek over de Testa-familie, was zeer teleurgesteld dat hij niet was uitgenodigd voor de schenking, ondanks dat het boek in handen van de Archiefvoorzitter was.
Nieuws samengesteld door İlhan KARAÇAY
In de week waarin wij ons bevinden, vonden er tijdens twee opeenvolgende avonden twee zeer belangrijke evenementen plaats voor de historische betrekkingen tussen Nederland en Turkije.
Het eerste evenement betrof een prijsuitreiking aan de Testa-familie. Het tweede evenement was een ondertekeningsceremonie van een overeenkomst.
Laten we beginnen met de ondertekeningsceremonie:
Er is een samenwerkingsprotocol getekend tussen de Staatsarchieven van de Turkse Republiek en het Nationaal Archief van Nederland. Het akkoord, ondertekend in het Nationaal Archief in Nederland, werd getekend door Muhammet Ahmet Tokdemir, voorzitter van de Staatsarchieven van de Turkse Republiek, en Afelonne Doek, directeur van het Nationaal Archief van Nederland.
Tijdens de betekenisvolle ceremonie sprak onze ambassadeur in Den Haag, Selçuk Ünal, over de geschiedenis van de diplomatieke betrekkingen tussen beide landen en zei: “De belangrijke documenten en bronnen in de archieven weerspiegelen de rijkdom van de diepe relaties tussen de twee landen.” Tijdens dezelfde ceremonie besprak Aleaddin Tekin, docent aan de Universiteit voor Sociale Wetenschappen in Ankara, de historische dimensie van de Turks-Nederlandse relaties.
Bij de ondertekeningsceremonie in het Nationaal Archief in Den Haag waren naast onze ambassadeur Selçuk Ünal ook de onderwijsattaché Miyase Koyuncu Kaya, cultuurattaché Pınar Bilgen Ermiş, persattaché İsmail Erkam Sula, ambassadesecretaris Harun Aydemir, Turkish Airlines-directeur Şerafettin Ekici, historicus en schrijver Mehmet Tütüncü, directeur van het Yunus Emre Instituut Adil Akaltun en zijn adjunct Bülent Evren, en voorzitter van de Avrasya Stichting Fatma Aktaş, die het verhaal van de strijd van migranten vrouwen tentoonstelde in het Nationaal Archief, aanwezig.
Tijdens de bijeenkomst in het Nationaal Archief in Den Haag werden belangrijke documenten van beide partijen gezamenlijk bekeken.
PRIJSUITREIKING IN AMSTERDAM
Tijdens een andere bijeenkomst in de zaal van het Yunus Emre Instituut in Amsterdam, werd een kopie van de geloofsbrief die aan de Ottomaanse Sultan was aangeboden, geschonken aan de Testa-familie, de erfgenamen van het historische diplomatieke erfgoed tussen het Ottomaanse Rijk en Nederland.
Mijn gewaardeerde vriend en AA-verslaggever Selman Aksünger schreef hierover het volgende:
Een kopie van de geloofsbrief die Gaspar Testa, een lid van de Testa-familie die vijf eeuwen lang een belangrijke rol speelde in de diplomatieke betrekkingen tussen het Ottomaanse Rijk en het Koninkrijk der Nederlanden, aan de sultan presenteerde bij zijn benoeming tot zaakgelastigde, werd overhandigd aan de leden van de Testa-familie.
Aan de ceremonie namen deel: Selçuk Ünal, de Turkse ambassadeur in Den Haag, Doç. Dr. Muhammet Ahmet Tokdemir, voorzitter van de Staatsarchieven van de Turkse Republiek, Mahmut Burak Ersoy, de Turkse consul-generaal in Amsterdam, leden van de Testa-familie en vele genodigden. In zijn toespraak op de ceremonie verklaarde ambassadeur Ünal dat het verhaal van de Testa-familie begon met de Nederlandse handelaar Pasquale Testa, die zich in 1261 in Galata, Istanbul vestigde.
Ünal zei: “De familieleden stegen in de loop der tijd naar belangrijke posities in het bestuur van de kolonie. Na de verovering van Istanbul werden de diplomatieke vaardigheden van de familie gewaardeerd door de Ottomanen, en in de loop der tijd traden ze op als bemiddelaars en tolken voor andere Europese mogendheden.”
Ünal vertelde over het benoemingsproces van Gaspar Testa en zei: “In 1815 informeerde de Nederlandse Minister van Buitenlandse Zaken Grootvizier Hurşit Ahmet Pasha per brief dat Gaspar Testa als vertegenwoordiger was aangesteld totdat de nieuwe ambassadeur uit de Verenigde Staten zijn functie zou opnemen. De Nederlanders wilden dat de ambassade actief bleef tijdens die kritieke periode, zodat hun staat erkend en vertegenwoordigd werd door een bevriend keizerrijk.”
Ünal benadrukte dat de bijdragen van de familie aan de Turks-Nederlandse betrekkingen ook in latere periodes voortduurden en zei: “De eerste voorzitter van de in 1934 opgerichte Nederlands-Turkse Vereniging was Baron Testa. Onze ambassade in Den Haag heeft altijd nauw contact gehad met de Testa-familie. We vergeten onze vrienden nooit.”
Doç. Dr. Muhammet Ahmet Tokdemir, voorzitter van de Staatsarchieven van de Turkse Republiek, overhandigde de tweede originele kopie van de geloofsbrief uit 1815, waarin Testa werd benoemd tot vertegenwoordiger van Nederland in Istanbul, aan de familieleden.
Tokdemir benadrukte dat de derde kopie van het document zal worden geschonken aan de Nederlandse archieven in het kader van het te ondertekenen memorandum van overeenstemming. Tokdemir merkte op dat in de jaren zeventig in de Turkse archieven onderzoek was gedaan naar documenten over Testa en uitte zijn voldoening dat het destijds gezochte document vandaag aan de familie wordt overhandigd. De familieleden die het document ontvingen, verklaarden dat zij de voorwerpen bezaten waarin de geloofsbrief werd bewaard, maar niet de brief zelf, en zeiden dat een zeer belangrijk stuk in hun collectie nu compleet is.
Tijdens de ceremonie schonken de leden van de familie ook het boek “Van de Bosporus tot de Zuidzee” aan Tokdemir. (Het boek in handen van Tokdemir is uitgegeven door Mehmet Tütüncü.)
AUTEUR VAN HET BOEK MEHMET TÜTÜNCÜ NIET UITGENODIGD
Hieronder vindt u het nieuwsbericht dat ik eerder schreef over het boek “Van de Bosporus tot de Zuidzee” dat door de Testa-familie werd geschonken. Echter, de auteur van dit boek, Mehmet Tütüncü, was niet uitgenodigd voor dit evenement waarin zijn boek een centrale rol speelde. Tütüncü, die zeer teleurgesteld was over deze situatie, deed hierover een verklaring aan mij.
Hier is Tütüncü’s verklaring:
“Het feit dat ik niet was uitgenodigd voor de ceremonie waarin een kopie van de geloofsbrief die aan de Ottomaanse Sultan was aangeboden, werd geschonken aan de Testa-familie, de erfgenamen van het historische diplomatieke erfgoed tussen het Ottomaanse Rijk en Nederland, heeft mij diep geraakt. Als degene die de Testa-familie ontdekte en hierover een boek schreef, vond ik dat ik bij een dergelijke belangrijke ceremonie aanwezig had moeten zijn. Ik moet deze situatie in twijfel trekken: waarom werden mijn inspanningen en mijn boek over de Testa-familie niet voldoende gewaardeerd? Wat is de reden dat ik niet werd uitgenodigd voor een dergelijk belangrijk evenement? Het negeren van mijn historische en academische bijdragen is onbegrijpelijk. Historische onderzoeken en hun auteurs verdienen waardering niet alleen door hun werken, maar ook door geëerd te worden op dergelijke ceremonies. Als iemand die de Testa-familie ontdekte en hierover een boek schreef, roept mijn niet-uitnodiging voor de ceremonie ernstige vragen op over de waardering van historische en academische bijdragen. Ik wil de volgende vragen stellen:
-Waarom werden mijn inspanningen en bijdragen niet gewaardeerd? -Wat is de reden dat ik niet werd uitgenodigd voor een dergelijk belangrijk
evenement? -Hoe heeft mijn afwezigheid de historische en academische waarde van de
ceremonie beïnvloed?
De antwoorden op deze vragen zullen ons helpen het belang van historische en diplomatieke relaties beter te begrijpen. Historische onderzoeken en hun auteurs worden niet alleen herinnerd door hun waardevolle inspanningen, maar ook geëerd door dergelijke evenementen. Dit incident toont duidelijk aan dat mijn werken en bijdragen meer waardering verdienen.”
Mehmet Tütüncü heeft tijdens zijn archiefonderzoeken vele documenten
van de Ottomanen gevonden. Hier is een foto die de mate van
belangstelling voor Tütüncü toont terwijl hij een van deze documenten laat zien.
EERSTE BRIEF VAN ATATÜRK AAN NEDERLAND GEVONDEN IN HET NEDERLANDS ARCHIEF
De originele ondertekende kopie van de brief van 30 april 1920, verzonden naar Nederland met de handtekening van Mustafa Kemal, de voorzitter van de Vergadering, waarin wordt gemeld dat de Grote Nationale Vergadering van Turkije op 23 april 1920 is geopend, werd door Mehmet Tütüncü gevonden in het Nederlands archief en gedeeld met het publiek. De belangrijkste zin in de tekst is: “Het kalifaat, het sultanaat en de Ottomaanse regering in Istanbul worden door de Ottomaanse natie beschouwd als gevangenen van de Geallieerde Mogendheden. Daarom zullen bevelen en fatwa’s uitgevaardigd vanuit het bezette Istanbul geen juridische of religieuze waarde hebben. Alle verplichtingen die door de zogenaamde regering van Istanbul zijn aangegaan, zullen door de natie als nietig en ongedaan worden beschouwd.”
De vier pagina’s tellende brief van Atatürk aan Nederland, gevonden door Mehmet Tütüncü in het Nederlands archief, is ingelijst en hangt aan de muur van onze ambassade in Den Haag.
VOLLEDIGE TEKST VAN DE BRIEF 30 april 1920 – Ankara
Aan Zijne Excellentie de Minister van Buitenlandse Zaken van Nederland.
Meneer de Minister, We hebben de eer om onder uw gewaardeerde aandacht te brengen dat na de onrechtvaardige en oneerlijke bezetting van de stad Istanbul door de Geallieerde troepen, de Ottomaanse natie, die de Kalief Sultan en de regering als gevangenen beschouwde, een Grote Nationale Vergadering bijeenriep en uitgebreide verkiezingen hield. Tijdens de openingszitting op 23 april 1920 verklaarde de Grote Nationale Vergadering met een geweldige stemming dat het het lot van het vaderland in eigen handen had genomen zolang de Kalief Sultan en zijn eeuwige stad onder buitenlandse bezetting en druk bleven. De Grote Nationale Vergadering heeft mij de eer gegeven om aan uw Excellentie het protest van zijn leden over te brengen tegen deze willekeurige en onrechtvaardige houding, die opnieuw pessimisme opwierp over de resultaten van de Vredesconferentie van Parijs en de bepalingen van de Wapenstilstand van Mudros schond. De heilige Vergadering, die als zodanig door alle beschaafde naties wordt erkend, werd tijdens haar zitting overvallen, en vertegenwoordigers van de natie werden door de Engelse politie als criminelen weggevoerd, ondanks de krachtige protesten van de Vergadering. Leden van de Senaat, afgevaardigden, generaals en intellectuelen werden in hun woningen gearresteerd, geboeid en verbannen. Bovendien werden onze officiële en particuliere instellingen bezet door gewapende troepen onder het begrip dat macht rechtvaardigt. Toen al hun rechten geschonden en hun soevereiniteit geschonden zagen, nam het Ottomaanse volk vervolgens, onder het bevel van hun vertegenwoordigers verzameld in Ankara, de leiding van het land over en koos een uitvoerend comité uit de schoot van de Vergadering. Terwijl ik deze gebeurtenissen aan uw Excellentie voorleg, heb ik ook de eer om de wensen van de natie zoals uitgedrukt en aanvaard tijdens de zitting van 29 april 1920 over te brengen:
Het kalifaat, het sultanaat en de Ottomaanse regering in Istanbul worden door de Ottomaanse natie beschouwd als gevangenen van de Geallieerde Mogendheden. Daarom zullen bevelen en fatwa’s uitgevaardigd vanuit het bezette Istanbul geen juridische of religieuze waarde hebben. Alle verplichtingen die door de zogenaamde regering van Istanbul zijn aangegaan, zullen door de natie als nietig en ongedaan worden beschouwd.
De Ottomaanse natie, die haar kalmte en gematigdheid bewaart, is vastbesloten haar heilige rechten te verdedigen als een vrije en onafhankelijke staat van honderden jaren, en drukt haar wens uit om een eervolle en rechtvaardige vrede te bereiken door het recht om namens haar te handelen aan haar eigen vertegenwoordigers toe te kennen.
De Ottomaanse christelijke elementen en buitenlandse elementen in het land staan onder bescherming van de natie. Ze mogen echter geen activiteiten ondernemen die tegen de algemene veiligheid van het land ingaan. In de hoop dat uw Excellentie deze rechtmatige eisen van de Ottomaanse natie positief zal overwegen, verzoek ik u respectvol om de aanvaarding van mijn diepste hoogachting.
Namens de Grote Nationale Vergadering van Turkije Voorzitter Mustafa Kemal BRON: Nederlands Nationaal Archief, Ministerie van Buitenlandse Zaken Archief, Fonds Code: 2.05.18.742
**********************************
Eerste bericht over het boek van Tütüncü over de familie Testa
LEVENSGESCHIEDENIS VAN EEN NEDERLANDSE TURKSE FAMILIE IN TURKIJE GEWORDEN TOT EEN BOEK
In het boek samengesteld door onderzoeker Mehmet Tütüncü, worden de avonturen van de TESTA-familie, die eeuwenlang in Turkije hebben gewoond, en in het bijzonder die van GASPARD BARON TESTA, verteld.
Tijdens de presentatie van het boek ‘Van de Bosporus naar de Zuiderzee’ werden welgestelde liefhebbers van de oude Nederland en historici verwelkomd door onze ambassadeur in Den Haag, Şaban Dişli, vergelijkbaar met de liefhebbers van de Ottomaanse dynastie.
İlhan KARAÇAY was aanwezig:
Ik had de betrekkingen tussen Turkije en Nederland voor 400 jaar in een boek vastgelegd. Eigenlijk gaan de relaties tussen deze twee landen niet 400, maar 1000 jaar terug. Natuurlijk, als een Nederlandse koopman genaamd Pasquale TESTA in 1261 naar Turkije kwam en zich daar vestigde, en zijn familie eeuwenlang actief was, dan zijn de betrekkingen toen begonnen.
De activiteiten van de TESTA-familie in Turkije van 1261 tot 1793 waren niet te onderschatten. Deze activiteiten varieerden van tolkendiensten bij het Ottomaanse Rijk tot ministeriële functies.
De TESTA-familie, die in 1261 vanuit Genua naar Istanbul kwam en zich vestigde, kreeg de heerschappij over Galata, waar ze als bestuurders (burgemeesters) werkten. Hoewel verwacht werd dat ze na de verovering zouden worden verbannen, kregen ze toestemming om in Turkije te blijven omdat ze de sleutels van Galata aan Sultan Mehmed II hadden overhandigd.
Nadat Sultan Mehmed II ontdekte dat de TESTA-familie bekwaam was, gaf hij alle familieleden staatsfuncties. De TESTA-leden begonnen als tolken en vervulden een rol als bemiddelaars tussen het Ottomaanse Rijk en Europese landen, en voerden ook lobbywerk uit ten gunste van het Ottomaanse Rijk.
De rol van de TESTA-familie in het Ottomaanse Rijk duurde voort tot hun reis naar Nederland begon in 1793. De avonturen van de familie eindigden met het laatste lid in Turkije, Gaspart TESTA. Gaspart Testa werd in 1770 geboren. Op 23-jarige leeftijd begon hij met een groep van 9 mensen aan een reis per koets naar Nederland. Tijdens de avontuurlijke reis van 84 dagen hield hij notities bij waarin hij vergelijkingen maakte tussen het Ottomaanse Rijk en Europese landen. Deze notities, die ook de gebeurtenissen onderweg beschrijven, lagen te verstoffen in de archieven als een reisverslag, totdat de Turkse onderzoeker Mehmet Tütüncü ze vond in de stoffige planken van het staatsarchief.
Eerder had Tütüncü al onderzoek gedaan naar en boeken gepubliceerd over de betrekkingen tussen Turkije en Nederland. Hij vertaalde het reisverslag van TESTA naar het Nederlands en publiceerde het.
Tijdens de presentatie van het boek ‘Van de Bosporus naar de Zuiderzee’ (GASPARD BARON TESTA), waarin Mehmet Tütüncü sprak over TESTA als “de eerste Turkse Ottomaanse burger die naar Nederland kwam”, werden welgestelde liefhebbers van de oude Nederland en historici verwelkomd door onze ambassadeur in Den Haag, Şaban Dişli.
Tijen de receptie, bijgewoond door Andre en Patrick TESTA, afstammelingen van de TESTA-familie, vertelde Mehmet Tütüncü dat hij zelf 50 jaar geleden dezelfde reisroute van TESTA volgde naar Nederland, wat leidde tot een stortvloed van applaus. Tütüncü probeerde vervolgens een verband te leggen tussen zijn leven in Nederland en dat van TESTA.
Egbert Ten Cate, voorzitter van de Ten Cate Stichting die steun verleende aan de publicatie van het boek, Marjon van Walbeek, adjunct-directeur van de Nederlandse Archieven, Willeke de Groot, algemeen directeur van de Noord-Hollandse Archieven, Arjen Uijterlinde, de Nederlandse consul-generaal in Istanbul, Kees van Rij en Marjanne de Kwaasteniet, voormalige Nederlandse ambassadeurs in Ankara, voormalig consul-generaal in Istanbul K. Alexander, en TESTA-afstammelingen Andre en Patrick TESTA waren aanwezig tijdens de receptie, waar onze ambassadeur in Den Haag, Şaban Dişli, de gasten verwelkomde.
Mehmet Tütüncü overhandigde zijn boek aan onze
ambassadeur in Den Haag, Şaban Dişli, Egbert ten Cate,
Marjon van Walbeek en Willeke de Groot.
Egbert ten Cate, die de publicatie van het boek ondersteunde, kondigde aan dat hij ook de vertaling van het boek naar het Turks zou ondersteunen.
Na de distributie van de eerste oplage van het boek aan de gasten, voerde Ceylan Utlu onder begeleiding van saz en piano ons volkslied en het Nederlandse volkslied uit. Daarna werden de gasten getrakteerd op hapjes uit de Turkse keuken.
De Nederlandse media besteedde veel aandacht aan de boekpresentatie vanwege het belang van de aanwezigen. Op de foto zien we onze ambassadeur in Den Haag, Şaban Dişli (midden), de auteur van het boek, Mehmet Tütüncü, en andere vooraanstaande gasten.
STAATSECRETARIS GÜNAY USLU
Mehmet Tütüncü bezocht de Staatssecretaris van Cultuur en Media, Günay Uslu, in haar kantoor en overhandigde haar het boek, omdat zij vanwege een belangrijke verplichting niet bij de receptie aanwezig kon zijn. Uslu feliciteerde Tütüncü en zei: “Blijf doorgaan met uw onderzoek. U kunt nog veel meer ontdekken. Ik zal proberen u te ondersteunen.”
Zoals ik aan het begin van het nieuwsbericht vermeldde, had ik de betrekkingen tussen Turkije en Nederland beschreven als een geschiedenis van 400 jaar. In feite gaan de betrekkingen tussen deze twee landen niet 400, maar 1000 jaar terug. Dit feit hebben we geleerd na het onderzoek van Mehmet Tütüncü.
