DÜNYADA BİR EŞİ OLMAYAN GÖÇ MÜZESİ: ROTTERDAM’DAKİ FENİX

28 Ağu 2025 | 4 Yorumlar

Türk Göçünün 61’inci Yılında Açılan Bir Bellek Mekânı

Hayırsever bir ailenin milyonlarca euro harcayarak yaptırdığı müzede, Türk göçmenler de yer alıyor.

Müzede, şahsımın çektiği bazı fotoğrafların bulunması, hayatımda yaşadığım en büyük gururlardan biridir.

(Haberin Hollandacası en altta.
De Nederlandse versie van het bericht staat onderaan)

İlhan KARAÇAY yazdı:

Rotterdam’ın Katendrecht liman bölgesinde yükselen FENIX Museum of Migration, yalnızca bir müze değil, milyonlarca insanın yolculuklarını, umutlarını ve hatıralarını içinde barındıran dev bir bellek mekânıdır. Açılış tarihi de tesadüf değildir: 19 Ağustos günü, Hollanda’ya Türkiye’den göçün 61’inci yılı burada kutlanmış ve bu anlamlı etkinliğe ev sahipliği yapılmıştır.

Böylesine özel bir tarihte kapılarını açan FENIX, göçün hüzünlü ve umutlu öykülerini ziyaretçilerin gözleri önüne sererken, benim de hayatımdan ve arşivimden izler taşıyor.

GÖÇÜN LİMANINDAN GÖÇÜN MÜZESİNE

FENIX’in bulunduğu Katendrecht bölgesi, bir zamanlar Amerika’ya göç eden milyonlarca Avrupalının uğurlandığı limandı. Buradan ayrılan gemiler, daha iyi bir yaşam umuduyla yeni kıtalara yol alan aileleri taşıyordu. İşte bu tarihî bağlam, göç temasını bu müzeye adeta kader gibi işlemiştir.

Bina, Çinli mimar Ma Yansong’un yönettiği MAD Architects tarafından yeniden tasarlandı. En dikkat çekici öğelerden biri, 30 metreyi bulan ve “Tornado” adı verilen çift sarmal merdiven. Bu mimari eser, göçün karmaşıklığını, döngüsünü ve yükselişini simgeliyor.

GÖÇ HİKÂYELERİYLE DOLU SALONLAR

Müzenin en etkileyici bölümlerinden biri, “Valizler Labirenti”. Dünyanın dört bir yanından bağışlanan 2.000’den fazla valiz, sahiplerinin hikâyeleriyle sergileniyor. Her bir valizin ardında bir aile, bir yolculuk, bir umut, bazen de bir hüzün gizli. Ziyaretçiler bu labirentte dolaşırken, insanlığın ortak yolculuğuna tanıklık ediyor.

Bir diğer dikkat çekici sergi ise “The Family of Migrants”. Edward Steichen’in ünlü sergisinden esinlenen bu bölümde, göçün farklı dönemlerden ve coğrafyalardan yüzlerce fotoğrafla anlatıldığı geniş bir görsel arşiv sunuluyor.

Ve işte tam da burada benim hikâyem devreye giriyor. Çünkü müzede sergilenen kareler arasında benim çekmiş olduğum fotoğraflar da bulunuyor.

FOTOĞRAF ÇEKERKEN HİSSETTİKLERİM

Benim için fotoğraf, sadece bir görüntüyü sabitlemek değil; bir dönemin ruhunu, bir topluluğun heyecanını, bir yüzün umudunu, bir bakışın hüznünü ebedileştirmekti.

Geçmişte Hollanda’daki Türk toplumunun sosyal, kültürel, sportif ve dini faaliyetlerini fotoğraflarken, adeta onların hayatlarına eşlik ediyordum. Bir düğünde gençlerin coşkusunu, bir Ramazan akşamında iftar sofralarının paylaşımını, bir futbol sahasında ter döken çocukların enerjisini, bir kültür şenliğinde sahneye çıkan sanatçıların heyecanını objektifime yansıtırken; aslında kendi kalbime de kazıyordum.

Her kare, bir hatıranın geleceğe emanet edilmesi demekti. O günlerde içimde hep şu his vardı: “Bugün çektiklerim, yarının hafızasında bir belge olacak.”

FOTOĞRAFLARIMIN SERGİ YOLCULUĞU

Aradan yıllar geçti. Elimde biriken 15 bin fotoğraf, artık sadece benim değil, toplumun ortak hafızasına aitti. İşte bu fotoğraflardan bazıları önce Atlas Cultural Center’ın Türkiye ve Hollanda’daki sergilerinde görücüye çıktı. İnsanların kendi geçmişlerinden kareleri görünce yaşadığı duygusal anlara tanık olmak, bana tarifsiz bir sevinç verdi.

Atlas Cultural Center’a verdiğim 15 bin kadar fotoğraf, yukarıdaki kupürlerde görülen karelerden kaynaklanıyordu. Kupürlerdeki fotoğrafların orijinalleri, hem Hollanda’da hem de Türkiye’deki sergilerde yer aldı.

Ve şimdi, bu fotoğraflardan bazıları FENIX Museum of Migration’da sergileniyor. O dev müzenin salonlarında, dünya göç tarihinin görsel anlatımı içinde benim karelerimin de yer alması, hayatımda yaşadığım en büyük gururlardan biridir.

Benim için bu kareler; sadece bir gazetecinin ve fotoğrafçının emeği değil, aynı zamanda göçün içinden geçmiş bir toplumun aynasıdır. İnsanların yüzlerindeki gururu, özlemi, sevinci ve hüznü objektifimden geçerek artık evrensel bir belleğe dönüşüyor. Ve bu belleğin bir parçası olmak, hayatımın en anlamlı ödülü oldu.

MÜZE DEĞİL, TOPLUMSAL BULUŞMA NOKTASI

FENIX sadece bir sergi mekânı değil. Giriş katında yer alan “Plein” adlı dev alan, halka açık ve ücretsiz bir buluşma noktası olarak tasarlandı. Burada dil kursları, dans gösterileri, yemek etkinlikleri ve pazarlar düzenleniyor.

Ayrıca, Türk mutfağından esinlenen “Anatolian Café & Bakery” ve İtalyan dondurmacılığını yaşatan Granucci Gelato da ziyaretçileri ağırlıyor. Yani burası, yalnızca göçü anlatan bir müze değil, göçmenlerin kültürünü yaşatan bir yaşam alanı.

FENIX’in içindeki Anatolian Café & Bakery, Anadolu’nun simit, börek, baklava ve ayran gibi tatlarını Rotterdam’a taşıyor.

TÜRK GÖÇÜNÜN 61 YILLIK SERÜVENİ

FENIX, 16 Mayıs 2025’te açıldı. Açılışın hemen ardından, 19 Ağustos 1964’te Türkiye’den Hollanda’ya başlayan göç serüveni burada sembolik bir anlamla anıldı. Çünkü Hollanda’daki Türkler, göçün en önemli aktörlerinden biri.

Bugün Rotterdam sokaklarında Türkçe duyduğumuzda, market raflarında simit gördüğümüzde ya da sokak köşelerinde Türk kahvesi içtiğimizde, bunun ardında 61 yıllık bir emek, alın teri ve uyum süreci yatıyor.

BİR HAFIZA, BİR TANIKLIK VE BİR GELECEK

Dünyada göç üzerine böylesine kapsamlı ve etkileyici başka bir müze yok. FENIX, sadece göçün tarihini değil, göçmenlerin acılarını, umutlarını ve yarattıkları yeni hayatları da görünür kılıyor.

Benim için ise bu müze, bir gazetecinin tanıklığının, bir fotoğrafçının kadrajının ve bir göçmenin hikâyesinin evrensel belleğe dâhil olmasının en somut örneğidir. Göçün acılarını ve umutlarını bir araya getiren bu mekân, sadece geçmişi değil geleceği de anlatıyor.

Rotterdam’daki FENIX, göçün müzesinden öte, insanlığın müzesidir.

MÜZENİN KURULUŞU, AMACI VE MALİYETİNİN PERDE ARKASI

Kurucular ve Finansman

Müze, 2016 yılında hayırsever bir kuruluş olan Droom en Daad (Hayal ve Eylem) Vakfı tarafından başlatıldı. Vakfın başında, Amsterdam Rijksmuseum’un eski direktörü Wim Pijbes bulunuyor.

Finansman ise Hollanda merkezli Van der Vorm ailesi tarafından sağlandı. Aile, Holland–America Line gemicilik şirketiyle ilişkili olup, bu şirket göçmenlerin Avrupa’dan Amerika’ya taşınmasında önemli bir rol oynamıştır.

Yani girişimin tamamen kâr amacı gütmeyen, kültürel ve toplumsal bir misyona sahip olduğu ve hayırsever destekle finanse edildiği açıkça görülüyor.

NEDEN ESKİ BİR DEPO?

Müzenin yeri, Katendrecht yarımadasındaki eski Fenix depolarıdır. Bu yapı, 1923 yılında inşa edilmiş ve Holland–America Line’ın San Francisco depoları olarak hizmet vermiştir. Milyonlarca Avrupalı göçmen buradan gemilere binerek Amerika’ya yola çıkmıştır.

İkinci Dünya Savaşı’nda ve sonrasında yangınlarla zarar gören yapı, “yeniden doğuş” yani “Fenix” metaforunu taşıması açısından birebirdir. Hem tarihî mirasın korunmasına hem de yerin anlamına dayanarak göç temasını somutlaştıran güçlü bir mekân sunar.

MALİYETLİ RESTORASYON VE MİMARİ VİZYON

Fenix II deposu, 2018’de Droom en Daad Vakfı tarafından satın alındı. Ardından 2020’de yenileme çalışmaları başladı ve yerel Bureau Polderman ekibiyle yürütüldü.

Restorasyon sırasında: Eski beton iç yapı büyük ölçüde korunarak yeniden kullanıldı; cephe ve tavanlar camla değiştirildi. Böylece mekân hem ışık alan hem de modern bir görünüme kavuştu.

AMAÇ: GÖNÜLLÜLÜK MÜ, KAZANÇ MI?

Bu girişim, açıkça kâr amacı gütmeyen kültürel bir projedir.

Amaç, kâr elde etmek değil; göç deneyimlerini sanat ve mimari aracılığıyla görünür kılmak, insanileştirmek, duygusal bir bağ kurmak ve göçün evrensel olduğunu göstermektir.

Müze, göçmenlerin taşıdığı umut, zorunluluk, hasret gibi duyguları anlamak üzerine bir belleğe dönüşüyor. Müdire Anne Kremers’in vurguladığı gibi: “Göç, biyolojik bir ihtiyaçtır; politik değil, insanidir.”

Müzenin kuruluş süreci, Hollanda’daki güçlü hayırseverlik geleneğinin bir ürünü. 2016’da kurulan Droom en Daad Vakfı projeyi üstlendi, finansmanı ise Hollanda’nın köklü iş dünyası ailesi Van der Vormlar sağladı. Vakfın başında Rijksmuseum’un eski direktörü Wim Pijbes bulunuyor.

Vakıf Başkanı Wim Pijnes ve patron Nico van der Vorm

Müzenin adresi de tesadüf değildir. FENIX, 1923’te inşa edilen eski bir liman deposunda hayat buldu. Bu depo, 20’nci yüzyılın ilk yarısında Avrupa’dan Amerika’ya yola çıkan milyonlarca göçmenin kalkış noktasıydı. İkinci Dünya Savaşı’nda hasar gören ve yıllar içinde harabeye dönen yapı, yeniden dirilişi simgeleyen anlamıyla seçildi. Müzenin adı da buradan geliyor: “Küllerinden doğan Anka kuşu” yani Fenix.

Restorasyon için milyonlarca euro harcandı. 2018’de satın alınan depo, 2020’den itibaren yenileme çalışmalarına alındı.

Tüm bu çalışmalar, kâr amacıyla değil; göçün evrensel hikâyesini görünür kılmak ve insana dair ortak bir deneyimi paylaşmak için gerçekleştirildi. Müzenin yöneticileri, “Göç politik değil, insani bir olgudur” diyerek vizyonlarını ortaya koyuyor.

HOLLANDA’NIN EN ZENGİN AİLELERİNDEN VAN DER VORMLARIN SERVET HİKÂYESİ

Rotterdam’ın köklü ailelerinden Van der Vormlar, bugün 9 milyar euroyu aşan servetleriyle Hollanda’nın en zengin ikinci ailesi konumunda. İş dünyası dergisi Quote, ailenin sadece bir yıl içinde 200 milyon euro daha kazandığını yazdı. Peki bu dev servetin ardında nasıl bir hikâye var?

Kendir, kenevir ve keten lifinden ip, halat, kumaş üreten ve ticaretini yapan ‘Vlasçı’ (keten tüccarı) bir ailenin oğlu, Rotterdam’ın liman devi oldu.

Ailenin servetinin temelini atan Willem van der Vorm (1873-1957), aslında mütevazı bir kökene sahipti. Rotterdam yakınlarındaki IJsselmonde’da bir keten çiftçisinin oğlu olarak doğdu. 1890’da şansını denemek için Rotterdam’a taşındı. Önce çıraklık yaptı, sonra muhasebecilik eğitimi aldı ve Scheepvaart & Steenkolen Maatschappij (SSM) adlı kömür ve denizcilik şirketinde çalışmaya başladı.

Kısa sürede yükseldi, 1905’te şirketi devraldı ve kömür ticaretini büyüttü. 1930’larda şirketi gizli bir anlaşmayla satmasına rağmen, dışarıda hâlâ patron olarak görüldü. Satıştan elde ettiği sermayeyle arazi, sanat ve farklı iş alanlarına yatırım yaparak Rotterdam limanının en güçlü isimlerinden biri haline geldi.

HOLLAND AMERİKA LİJN İLE YÜKSELİŞ

1930’lu yıllarda Van der Vorm ailesi, Rotterdam ile Amerika arasında seferler yapan Holland Amerika Lijn (HAL) şirketine girdi. HAL’ı onlar kurmamıştı, ancak şirket iflasın eşiğine gelmişti. Willem’in de aralarında olduğu bir girişimci grubunun desteğiyle şirket kurtarıldı. Bu hamle aileye ciddi hisse ve yönetim kurulunda bir koltuk kazandırdı.

CRUISE TURİZMİ DÖNEMİ

1957’de çocuksuz Willem öldüğünde, servet yeğenlerine geçti. Yeğen Willy van der Vorm, 1960’ta HAL’ın başına geçti. Ancak o dönemde okyanus yolcu taşımacılığı, uçakların yükselişiyle cazibesini yitirmişti. Willy, şirketi batmaktan kurtarmak için yeni bir strateji geliştirdi: gemileri cruise turizmine yönlendirdi. Bu hamle, ailenin servetini korumasını sağladı. 1959’da inşa edilen SS Rotterdam gemisi, o dönemin sembolü oldu.

Willy’nin 1963’te ölümünden sonra görevi Nico van der Vorm devraldı. 1970’lerde büyük bir dönüşüm yaptı; yük taşımacılığını sattı, cruise işini büyüttü. Hatta Hollandalı mürettebatı daha ucuz Asyalı işçilerle değiştirdi. Şirketin merkezi de Rotterdam’dan ABD’ye taşındı.

1,2 MİLYAR GULDENLİK SATIŞ VE YATIRIM İMPARATORLUĞU

Baba Nico ve oğul Martijn van der Vorm

1988’de Nico ve oğlu Martijn, cruise işini Amerikalı bir rakibe sattı. Bu satıştan 1,2 milyar gulden (yaklaşık yarım milyar euro) gelir elde edildi. Ancak aile bu parayı harcamak yerine bir yatırım şirketine, yani HAL Investments’a dönüştürdü.

HAL Investments, denizcilik ve enerji şirketlerine yatırım yaptı. Daha sonra Pearle optik mağazaları alındı, bu girişim küresel GrandVision zincirine dönüştürüldü. 2015’te GrandVision borsaya açıldı, aile milyarlar kazandı. Sonraki yıllarda CoolBlue gibi popüler şirketlere ortak oldular, Eneco enerji şirketi için de adı geçen alıcılar arasında yer aldılar.

SERVET 16 KAT BÜYÜDÜ

Van der Vorm ailesinin başarısının sırrı, her dönemin koşuluna hızla uyum sağlamasında yatıyor. Rotterdam’ın liman gücünden, havacılığın deniz taşımacılığını bitirişine; cruise turizminin yükselişinden modern yatırım dünyasına kadar her değişime adapte oldular.

En önemlisi, elde ettikleri parayı savurganca harcamadılar; hep yeniden yatırım yaptılar. Bu sayede, 1988’de cruise işini sattıktan sonra aile servetini 16 kat artırmayı başardı.

Bugün Van der Vormlar, zaman zaman eleştirilen kararlarına rağmen, hâlâ Hollanda’nın en güçlü ve en zengin ailelerinden biri olarak dikkat çekiyor.

ZENGİNLİK PAYLAŞILINCA GÜZEL: VAN DER VORM AİLESİ 1000 YOKSUL AİLENİN BORCUNU DEFALARCA ÖDEDİ.

Düşünün ki, Hollanda’da binlerce kişi başını borçtan kaldıramıyor. Her ay kapılarına dayanan mektuplar, telefonlar, icralar… Hayatları kâbusa dönmüş. İşte tam bu noktada, Van der Vorm ailesi yeniden elini uzatıyor ve “Sen artık borçlu değilsin” diyor.
Evet, yanlış duymadınız. Felix Müzesi’nin kurucu ailesi Van der Vorm, geçmişteki üç yıl olduğu gibi, önümüzdeki üç yıl da 1000 ailenin borcunu tamamen silecek.

Aileye ait “Nieuw Vaarwater” (Yeni Akıntı) Vakfı, borçlu aileler adına alacaklılarla masaya oturuyor, pazarlık yapıyor. Sonra da aileye bağlı başka bir fon olan “Fonds de Loods”, borcun tamamını ödeyip dosyayı kapatıyor. Yani o aileler bir daha borç diye uyanmıyor sabahlara…

Van der Vorm ailesi aslında hayır işlerine yabancı değil. Daha önce Rotterdam’daki ünlü Boijmans van Beuningen Müzesi için kesenin ağzını açmışlardı. Yine enerji krizinde fatura ödeyemeyen binlerce dar gelirli aileye 15 milyon euro yardım etmişlerdi.

Çoğu zengin, bağışlarını reklam yapar gibi duyurur. Van der Vorm ailesi ise tam tersine, sessizce ve alçakgönüllülükle yapıyor yardımlarını…
Onlar için mesele şöhret değil, gerçekten ihtiyaç sahibine nefes aldırmak.

Bir yanda milyarlarca euroya sahip aileler… Diğer yanda üç kuruş borç yüzünden hayatı kararan insanlar… Van der Vorm ailesi işte bu uçurumu kapatmak için adım atıyor. Bu sadece 1000 ailenin değil, aslında tüm toplumun yükünü hafifletiyor.

Bazen zenginlik serveti artırmakla değil, paylaşmakla büyüyor.

Ve işte son nokta… Rotterdam’ın köklü Van der Vorm ailesi, sadece kültür ve sanata değil, en çaresiz anlarında insanlara da el uzatarak örnek bir tavır sergiliyor. Yüzlerce aileyi borç yükünden kurtarmak, yalnızca ekonomik bir destek değil; insanlığa bırakılmış bir umut mirasıdır.

                     **********************

EEN MIGRATIEMUSEUM ZONDER GELIJK IN DE WERELD:
FENIX IN ROTTERDAM

Een geheugenplek geopend in het 61e jaar van de Turkse migratie.

In dit museum, dat tot stand kwam dankzij miljoenen euro’s van een filantropische familie, is ook ruimte voor Turkse migranten.

Dat enkele door mij gemaakte foto’s er te zien zijn, behoort tot de grootste trotsmomenten in mijn leven.

Door İlhan KARAÇAY:

Het in de Rotterdamse havenwijk Katendrecht verrijzende FENIX Museum of Migration is niet zomaar een museum, maar een groots geheugenhuis waarin de reizen, de hoop en de herinneringen van miljoenen mensen samenkomen. De openingsdatum was geen toeval: op 19 augustus werd hier het 61-jarig jubileum van de migratie vanuit Turkije naar Nederland gevierd en vond deze betekenisvolle gebeurtenis plaats.

Door juist op zo’n bijzondere datum de deuren te openen, toont FENIX de droevige én hoopvolle verhalen van migratie aan de bezoekers – en draagt het ook sporen van mijn leven en archief.

VAN DE HAVEN VAN MIGRATIE NAAR HET MUSEUM VAN MIGRATIE

De wijk Katendrecht, waar FENIX gevestigd is, was ooit de haven vanwaar miljoenen Europeanen naar Amerika vertrokken. De schepen die hier aanlegden, brachten families naar nieuwe continenten, gedreven door de hoop op een beter bestaan. Deze historische context maakt dat het thema migratie bijna als een lotsbestemming in dit museum is verweven.

Het gebouw werd herontworpen door MAD Architects onder leiding van de Chinese architect Ma Yansong. Een van de meest opvallende elementen is de dubbele spiraaltrap van wel 30 meter hoog, de “Tornado” genaamd. Dit architectonische kunstwerk symboliseert de complexiteit, de cycli en de opwaartse beweging van migratie.

ZALEN VOL MIGRATIEVERHALEN

Een van de meest indrukwekkende onderdelen van het museum is het “Labyrint van Koffers”. Meer dan 2.000 koffers, geschonken vanuit de hele wereld, worden er samen met de verhalen van hun eigenaars tentoongesteld. Achter elke koffer schuilt een familie, een reis, een hoop, en soms ook een verdriet. Terwijl bezoekers door dit labyrint dwalen, worden zij getuigen van de gezamenlijke reis van de mensheid.

Een andere opvallende tentoonstelling is “The Family of Migrants”. Geïnspireerd door de beroemde tentoonstelling van Edward Steichen, wordt hier met honderden foto’s uit verschillende tijden en regio’s een brede visuele archiefcollectie van migratie getoond.

En precies hier komt mijn persoonlijke verhaal naar voren. Want tussen de geëxposeerde beelden bevinden zich ook foto’s die ikzelf heb gemaakt.

MIJN GEVOELENS BIJ HET FOTOGRAFEREN
Voor mij was fotografie niet slechts het vastleggen van een beeld; het was het vereeuwigen van de geest van een tijdperk, de opwinding van een gemeenschap, de hoop in een gezicht of het verdriet in een blik.

Toen ik in het verleden de sociale, culturele, sportieve en religieuze activiteiten van de Turkse gemeenschap in Nederland fotografeerde, leek het alsof ik deelgenoot werd van hun levens. De uitbundigheid van jongeren op een bruiloft, het delen van de iftar tijdens een ramadanavond, de energie van kinderen die zich op een voetbalveld in het zweet werkten, of de spanning van artiesten die optraden tijdens een cultuurfestival – al deze momenten ving ik met mijn lens, en tegelijkertijd graveerde ik ze in mijn eigen hart.

Elke foto betekende het toevertrouwen van een herinnering aan de toekomst. Steeds voelde ik diep vanbinnen: “Wat ik vandaag vastleg, zal morgen een document in het collectieve geheugen zijn.”

DE REIS VAN MIJN FOTO’S NAAR DE TENTOONSTELLING

Jaren gingen voorbij. De 15.000 foto’s die ik in de loop der tijd verzamelde, behoorden inmiddels niet alleen meer aan mij toe, maar aan het collectieve geheugen van de gemeenschap. Sommige van deze foto’s werden eerst getoond tijdens tentoonstellingen van het Atlas Cultural Center in zowel Turkije als Nederland. Getuige zijn van de emotionele momenten die mensen beleefden toen zij beelden uit hun eigen verleden zagen, schonk mij een onbeschrijfelijke vreugde.

De circa 15.000 foto’s die ik aan het Atlas Cultural Center heb gegeven, kwamen voort uit de beelden die ook op de hierboven getoonde krantenknipsels te zien zijn. De originelen daarvan werden zowel in Nederland als in Turkije tentoongesteld.

En nu zijn enkele van die foto’s ook te zien in het FENIX Museum of Migration. Dat mijn beelden deel uitmaken van de visuele vertelling van de wereldwijde migratiegeschiedenis in de zalen van dit immense museum, is één van de grootste trotsmomenten in mijn leven.

Voor mij zijn deze beelden niet enkel het werk van een journalist en fotograaf, maar ook de spiegel van een gemeenschap die migratie zelf heeft doorgemaakt. De trots, de heimwee, de vreugde en het verdriet op de gezichten van mensen zijn via mijn lens veranderd in een universeel geheugen. En deel uitmaken van dat geheugen is de meest betekenisvolle beloning van mijn leven geworden.

GEEN MUSEUM, MAAR EEN MAATSCHAPPELIJK ONTMOETINGSPUNT
FENIX is niet slechts een tentoonstellingsruimte. De grote open ruimte op de begane grond, “Plein” genaamd, werd ontworpen als een publieke ontmoetingsplek die gratis toegankelijk is. Hier worden taalcursussen, dansvoorstellingen, culinaire evenementen en markten georganiseerd.

Daarnaast ontvangen de bezoekers er ook de “Anatolian Café & Bakery”, geïnspireerd door de Turkse keuken, en Granucci Gelato, dat de Italiaanse ijstraditie levend houdt. Het is dus niet alleen een museum dat migratie vertelt, maar ook een leefruimte waar de cultuur van migranten verder leeft.

In het Anatolian Café & Bakery binnen FENIX worden smaken uit Anatolië naar Rotterdam gebracht, zoals simit, börek, baklava en ayran.

VERHAAL VAN 61 JAAR TURKSE MIGRATIE

FENIX werd op 16 mei 2025 geopend. Kort daarna werd hier op 19 augustus de symbolische herdenking gehouden van het migratieverhaal dat in 1964 begon met de komst van Turken naar Nederland. Want de Turken in Nederland behoren tot de belangrijkste actoren van de migratie.

Wanneer we vandaag de dag Turks horen op de straten van Rotterdam, simit zien in de schappen van de supermarkt, of Turkse koffie drinken op een straathoek, dan ligt daarachter een proces van 61 jaar vol inzet, arbeid en integratie.

EEN GEHEUGEN, EEN GETUIGENIS EN EEN TOEKOMST

Er bestaat nergens ter wereld een ander museum over migratie dat zo uitgebreid en indrukwekkend is. FENIX laat niet alleen de geschiedenis van migratie zien, maar ook de pijn, de hoop en de nieuwe levens die migranten hebben opgebouwd.

Voor mij is dit museum het meest tastbare voorbeeld van hoe de getuigenis van een journalist, de lens van een fotograaf en het verhaal van een migrant deel worden van het universele geheugen. Deze plek, die de pijn en de hoop van migratie samenbrengt, vertelt niet enkel het verleden, maar ook de toekomst.

Het FENIX in Rotterdam is méér dan een migratiemuseum; het is het museum van de mensheid.

DE ACHTERGROND VAN DE OPRICHTING, HET DOEL EN DE KOSTEN VAN HET MUSEUM

Oprichters en financiering
Het museum werd in 2016 opgestart door de filantropische stichting Droom en Daad. Aan het hoofd staat Wim Pijbes, de voormalige directeur van het Rijksmuseum in Amsterdam.

De financiering kwam van de in Nederland gevestigde familie Van der Vorm. Deze familie was verbonden aan de rederij Holland–America Line, een bedrijf dat een belangrijke rol speelde bij het vervoer van migranten van Europa naar Amerika.

Hieruit blijkt duidelijk dat het initiatief volledig non-profit is, met een culturele en maatschappelijke missie, mogelijk gemaakt door filantropische steun.

WAAROM EEN OUD PAKHUIS?

De locatie van het museum is het oude Fenixpakhuis op het schiereiland Katendrecht. Dit gebouw werd in 1923 gebouwd en deed dienst als San Francisco-pakhuis van de Holland–America Line. Miljoenen Europese migranten scheepten zich hier in om naar Amerika te vertrekken.

Het gebouw, dat tijdens en na de Tweede Wereldoorlog door branden werd beschadigd, draagt het perfecte symbool van “wedergeboorte” de feniks. Het biedt een krachtige plek die zowel erfgoed behoudt als de betekenis van de plek concreet maakt binnen het thema migratie.

KOSTBARE RESTAURATIE EN ARCHITECTONISCHE VISIE
Het Fenix II-pakhuis werd in 2018 door de Droom en Daad Stichting gekocht. In 2020 begonnen de renovatiewerken, in samenwerking met het lokale Bureau Polderman.

Tijdens de restauratie bleef de oude betonnen binnenstructuur grotendeels behouden en hergebruikt, terwijl gevels en daken werden vervangen door glas. Zo ontstond een lichte en moderne uitstraling.

DOEL: VRIJWILLIGHEID OF WINST?
Dit project is onmiskenbaar een non-profit cultureel initiatief. Het doel is niet winst maken, maar migratie-ervaringen zichtbaar maken via kunst en architectuur, ze menselijker en invoelbaar te maken, en te tonen dat migratie universeel is.

Het museum wordt een geheugenplek die draait om gevoelens van hoop, noodzaak en heimwee die migranten met zich meedragen. Zoals directrice Anne Kremers benadrukt: “Migratie is een biologische noodzaak; niet politiek, maar menselijk.”

Het oprichtingsproces is een product van de sterke filantropische traditie in Nederland. De in 2016 opgerichte Droom en Daad Stichting nam het project op zich, terwijl de financiering kwam van de vooraanstaande ondernemersfamilie Van der Vorm. Aan het hoofd van de stichting staat de oud-directeur van het Rijksmuseum, Wim Pijbes.

Voorzitter Wim Pijbes en mecenas Nico van der Vorm

De keuze voor de locatie is geen toeval. FENIX vond onderdak in een oud havenpakhuis uit 1923. Dit gebouw was in de eerste helft van de 20e eeuw het vertrekpunt voor miljoenen migranten die vanuit Europa naar Amerika reisden. Na de schade in de Tweede Wereldoorlog en de latere verloedering kreeg het gebouw een nieuwe betekenis: die van heropstanding. Vandaar ook de naam van het museum: “Feniks – de vogel die uit zijn as herrijst.”

Voor de restauratie werden miljoenen euro’s geïnvesteerd. Het pakhuis werd in 2018 gekocht en vanaf 2020 grondig gerenoveerd. Al deze inspanningen werden niet gedaan om winst te maken, maar om het universele verhaal van migratie zichtbaar te maken en een gedeelde menselijke ervaring te delen. De bestuurders van het museum benadrukken: “Migratie is geen politiek fenomeen, maar een menselijke realiteit.”

DE RIJKDOMSGESCHIEDENIS VAN DE FAMILIE VAN DER VORM, ÉÉN VAN NEDERLANDS RIJKSTE FAMILIES

De Rotterdamse familie Van der Vorm staat tegenwoordig met een vermogen van meer dan 9 miljard euro op de tweede plaats van rijkste families in Nederland. Het zakenblad Quote schreef dat de familie in slechts één jaar tijd nog eens 200 miljoen euro rijker werd. Maar wat schuilt er achter dit enorme vermogen?

De grondlegger van het familiefortuin, Willem van der Vorm (1873–1957), had eigenlijk een bescheiden achtergrond. Hij werd geboren in IJsselmonde als zoon van een vlasboer, die hennep- en vlasvezels verwerkte tot touw, koorden en stoffen.

In 1890 verhuisde Willem naar Rotterdam om zijn geluk te beproeven. Eerst werkte hij als leerling, daarna volgde hij een opleiding boekhouden en vond een baan bij de Scheepvaart & Steenkolen Maatschappij (SSM), een kolen- en scheepvaartbedrijf.

Hij klom snel op, nam het bedrijf in 1905 over en breidde de kolenhandel uit. Hoewel hij het bedrijf in de jaren ’30 via een geheime overeenkomst verkocht, bleef hij voor de buitenwereld de baas. Met het kapitaal dat hij verdiende investeerde hij in grond, kunst en diverse ondernemingen, waardoor hij één van de machtigste figuren van de Rotterdamse haven werd.

DE OPKOMST MET DE HOLLAND AMERICA LIJN
In de jaren ’30 stapte de familie Van der Vorm in bij de Holland America Lijn (HAL), die passagiers vervoerde tussen Rotterdam en Amerika. De familie had het bedrijf niet opgericht, maar HAL stond op de rand van faillissement. Dankzij de steun van Willem en een groep investeerders werd de rederij gered, wat de familie een aanzienlijk aandelenpakket en een zetel in de raad van bestuur opleverde.

HET TIJDPERK VAN CRUISETOERISME
Toen Willem in 1957 kinderloos overleed, ging het vermogen naar zijn neven. Willy van der Vorm werd in 1960 voorzitter van HAL. Maar in die tijd verloor de trans-Atlantische scheepvaart snel terrein aan de luchtvaart.

Om het bedrijf te redden, ontwikkelde Willy een nieuwe strategie: de schepen inzetten voor cruisetoerisme. Deze keuze zorgde ervoor dat het familiefortuin behouden bleef. Het in 1959 gebouwde schip SS Rotterdam werd hét symbool van die periode.

Na Willy’s dood in 1963 nam Nico van der Vorm het roer over. In de jaren ’70 maakte hij een grote transformatie: hij verkocht de vrachtdivisie en breidde de cruiseactiviteiten uit. Hij verving zelfs het dure Nederlandse personeel door goedkopere Aziatische arbeiders en verhuisde het hoofdkantoor van Rotterdam naar de VS.

DE VERKOOP VAN 1,2 MILJARD GULDEN EN EEN INVESTERINGSIMPERIUM

Vader Nico en zoon Martijn van der Vorm

In 1988 verkochten Nico en zijn zoon Martijn de cruiseactiviteiten aan een Amerikaanse concurrent. Deze verkoop bracht 1,2 miljard gulden (ongeveer een half miljard euro) op. In plaats van het geld uit te geven, richtte de familie het investeringsbedrijf HAL Investments op.

HAL Investments investeerde in scheepvaart en energiebedrijven. Later kochten ze de brillenketen Pearle, die uitgroeide tot de wereldwijde keten GrandVision. Toen GrandVision in 2015 naar de beurs ging, verdiende de familie miljarden. In de daaropvolgende jaren werden ze ook aandeelhouder in populaire bedrijven als CoolBlue, en behoorden ze tot de kandidaat-kopers van energiebedrijf Eneco.

EEN VERMOGEN DAT 16 KEER GROEIDE
Het geheim van het succes van de familie Van der Vorm ligt in hun vermogen zich telkens aan te passen aan de omstandigheden van de tijd. Van de kracht van de Rotterdamse haven, via de neergang van de scheepvaart door de luchtvaart, tot de opkomst van cruisetoerisme en de moderne investeringswereld – telkens vonden ze een nieuwe koers.

Het allerbelangrijkste: ze gaven hun verdiende geld niet roekeloos uit, maar investeerden steeds opnieuw. Daardoor slaagde de familie erin om hun vermogen sinds de verkoop van de cruiseactiviteiten in 1988 zestien keer te laten groeien.

Vandaag de dag geldt de familie Van der Vorm, ondanks soms bekritiseerde beslissingen, nog steeds als één van de machtigste en rijkste families van Nederland.

RIJKDOM IS MOOI WANNEER ZE WORDT GEDEELD:
DE FAMILIE VAN DER VORM BETAALDE HERHAALD 1000 SCHULDENLASTIGE GEZINNEN VRIJ

Stelt u zich voor: duizenden mensen in Nederland die gebukt gaan onder schulden. Elke maand weer brieven, telefoontjes, deurwaarders… Hun leven verandert in een nachtmerrie. En precies op dat punt steekt de familie Van der Vorm opnieuw de helpende hand uit en zegt: “Jij hebt geen schulden meer.”

Ja, u leest het goed. De familie Van der Vorm, de oprichters van het FENIX Museum, zal – net zoals de afgelopen drie jaar – ook de komende drie jaar de schulden van 1.000 gezinnen volledig kwijtschelden.

Hun stichting “Nieuw Vaarwater” (Nieuwe Stroming) gaat namens de schuldenaren om de tafel met de schuldeisers en onderhandelt. Vervolgens betaalt een ander fonds van de familie, “Fonds de Loods”, de schuld volledig af en wordt het dossier gesloten. Voor die gezinnen betekent dit dat ze nooit meer wakker hoeven te worden met de last van schulden…

De familie Van der Vorm is bepaald geen vreemdeling op het gebied van liefdadigheid. Eerder trokken zij royaal de beurs voor het beroemde Boijmans Van Beuningen Museum in Rotterdam. Tijdens de energiecrisis schonken ze bovendien 15 miljoen euro om duizenden gezinnen met lage inkomens te helpen bij het betalen van hun rekeningen.

Veel rijken kondigen hun donaties aan alsof het reclame betreft. Maar de familie Van der Vorm doet het juist in stilte en met bescheidenheid. Voor hen draait het niet om roem, maar om werkelijk ademruimte te geven aan mensen in nood.

HOLLANDA HÜKÜMETİ ÇÖKTÜ: İSRAİL-FİLİSTİN KRİZİ KOALİSYONU DAHA ÇOK DAĞITTI

23 Ağu 2025 | 0 yorum

İsrail-Filistin krizi koalisyonu parçaladı

Dışişleri Bakanı’nın istifasıyla başlayan kriz, NSC Bakanlarının çekilmesiyle kabineyi tamamen felç etti.

Sürekli bozulan koalisyonlar yüzünden, Hollandalı seçmenlerin siyasete güveni giderek azalıyor.

(Haberin Hollandacası en altta.
(Nederlandse versie is onderaan)

İlhan KARAÇAY yazdı:

Hollanda’da geçtiğimiz yıl büyük zorluklarla kurulan koalisyon hükümeti, bir kez daha siyasi krizin merkezine oturdu. Zaten düşük olan kabine, İsrail-Filistin meselesinde yaşanan görüş ayrılığı yüzünden tamamen dağıldı.
Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, hükümetin İsrail’e yönelik hiçbir yaptırım uygulamayı kabul etmemesi üzerine istifa etti. Veldkamp, özellikle İsrail yerleşimlerinden gelen ürünlerin boykot edilmesi için çaba göstermişti. Ancak hükümet ortakları VVD ve BBB bu öneriye karşı çıktı. Bunun üzerine Veldkamp, “Savunduğum politikayı hayata geçiremiyorum” diyerek görevini bıraktı.

NSC BAKANLARI DA PEŞİNDEN GELDİ

İstifanın ardından, Veldkamp’ın partisi NSC’den diğer Bakanlar da hükümeti terk etme kararı aldı. Parti lideri Eddy van Hijum, yaptığı açıklamada “Artık işin sonuna geldik” diyerek kabineden çekildiklerini duyurdu. Böylece kabine resmen laçka oldu ve işlevsiz hâle geldi.

Aslında bu gelişme sürpriz olmadı. Zira koalisyon daha kurulurken çatlaklarla başlamıştı. Haziran ayında PVV’nin hükümetten ayrılmasıyla kabine zaten “düşük hükümet” konumuna gelmişti. NSC’nin de çekilmesiyle birlikte, Başbakan Dick Schoof’un elinde sadece “gündelik işleri yürüten” bir demissionary (geçici) kabine kaldı.

BAŞBAKAN SCHOOF’UN AÇIKLAMASI

Başbakan Dick Schoof, yaptığı kısa değerlendirmede, “Halkımızla aramızda güveni koparmak istemiyoruz. Ancak artık büyük kararlar alınamaz. Bundan sonrası seçim sürecidir” dedi. Schoof, kabinenin 29 Ekim’de yapılacak erken seçimlere kadar sadece zorunlu devlet işlerini yürüteceğini açıkladı.

ŞİMDİ NE OLACAK?

Hollanda, son yıllarda bir türlü siyasi istikrar sağlayamıyor. Sürekli bozulan koalisyonlar, halkın siyasete güvenini zedeliyor. Son yaşanan kriz, aslında çoktan çökmüş olan hükümetin sadece “resmen” dağılmasına yol açtı.
Artık gözler 29 Ekim 2025 erken seçimlerine çevrilmiş durumda. Bu tarihe kadar:
*Hükümet sadece “zorunlu idari işleri” yürütecek.
*İsrail-Filistin meselesinde yeni bir karar alınamayacak.
*Partiler seçim kampanyasına hız verecek.

Hollanda’da hükümet 3 Haziran’da düşmüştü ve o günden bu yana demissionair (geçici) olarak devam ediyor.
İsrail’e yaptırım başlığında uzlaşma sağlanamadığı için Veldkamp’ın istifası ve NSC’li bakanların çekilmesi, zaten düşmüş olan hükümette kadrosal ve siyasal çözülmeyi derinleştirdi. Gözler, 29 Ekim seçimlerinde ortaya çıkacak yeni Meclis aritmetiğine ve sonrasındaki koalisyon pazarlıklarına çevrildi.

Kabine’den çekilen NSC Partisi Bakanları ve Devlet Sekreterleri

Seçimlerde en büyük mücadele, sağın güçlü partileri ile solun birleşik cephesi arasında olacak. PVV, VVD, BBB gibi sağ partilerle, GroenLinks-PvdA’nın başını çektiği sol blok kıyasıya yarışacak.

Hollanda halkı, birkaç yıldır sürekli hükümet krizleriyle karşı karşıya. Bu son gelişme, “zaten ayakta zor duran bir kabinenin” tamamen devrilmesi oldu.
Şimdi ülke, 29 Ekim seçimlerinde çıkacak sonuca kilitlenmiş durumda.

“DEMISSIONAIR” NE DEMEK?

Hükümet düştüğünde, yeni hükümet kurulana kadar mevcut kabine günlük ve acil işleri yürütür. Büyük, tartışmalı kararlar için Meclis’in tutumu belirleyicidir. Bu statü PVV’nin çekildiği 3 Haziran’dan beri geçerlidir; NSC’nin son çekilişi bu statüyü başlatmadı, sadece siyasal dayanağı daralttı.

KABİNE NASIL KURULMUŞTU?

Schoof kabinesi 2 Temmuz 2024’te yemin etti. Koalisyon, PVV–VVD–NSC–BBB bileşiminden oluşuyordu.
Kabine, 2023 seçimlerinden sonra uzun pazarlıkların ürünü olarak şekillendi ve birçok başlıkta “anahatlar anlaşması”yla ilerleyen bir yapıya sahipti.

ZAMAN ÇİZELGESİ

2 Temmuz 2024: Schoof kabinesi yemin etti (PVV–VVD–NSC–BBB).
3 Haziran 2025: PVV koalisyondan ayrıldı → Hükümet düştü; kabine demissionair oldu.
6 Haziran 2025: 29 Ekim için erken seçim tarihi açıklandı.
22 Ağustos 2025: Dışişleri Bakanı Veldkamp istifa etti; ardından NSC’li Bakanlar da çekildi.

                      *********************

NEDERLANDSE REGERING VOLLEDİG LAMGESLAGEN:
ISRAËL-PALESTINA-CRISIS VERSCHEURT COALITIE NOG MEER

Israël-Palestina-crisis verdeelt coalitie

De crisis die begon met het aftreden van de minister van Buitenlandse Zaken, werd gevolgd door het vertrek van de NSC-ministers en legde het kabinet volledig lam.

Door de steeds instortende coalities neemt het vertrouwen van de Nederlandse kiezer in de politiek steeds verder af.

Door İlhan KARAÇAY

De coalitieregering, die vorig jaar met grote moeite tot stand kwam, staat opnieuw in het middelpunt van een politieke crisis. Het toch al wankele kabinet is volledig uiteengevallen door meningsverschillen over de Israël-Palestina-kwestie.
Minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp trad af omdat de regering weigerde enige sancties tegen Israël te overwegen. Veldkamp had zich vooral ingezet voor een boycot van producten uit Israëlische nederzettingen. Maar regeringspartijen VVD en BBB wezen dit voorstel af. Daarop verklaarde Veldkamp: “Het beleid dat ik voorsta kan ik niet uitvoeren”, en legde hij zijn functie neer.

NSC-MINISTERS VOLGDEN

Na dit aftreden besloten de overige ministers van Veldkamps partij NSC eveneens het kabinet te verlaten. Partijleider Eddy van Hijum verklaarde: “We zijn nu echt aan het einde gekomen” en kondigde aan dat zij uit het kabinet stapten. Daarmee werd het kabinet officieel vleugellam en volledig onwerkzaam.
Eigenlijk kwam deze ontwikkeling niet onverwacht. Want de coalitie begon al met scheuren. Toen de PVV in juni het kabinet verliet, was het al een ‘gevallen kabinet’. Met het vertrek van NSC bleef premier Dick Schoof achter met slechts een demissionair kabinet dat enkel de lopende zaken mag afhandelen.

VERKLARING VAN PREMIER SCHOOF

Premier Dick Schoof zei in een korte reactie: “Wij willen het vertrouwen met ons volk niet verbreken. Maar er kunnen nu geen grote besluiten meer worden genomen. Vanaf nu gaat het richting verkiezingen.”
Schoof kondigde aan dat het kabinet tot de vervroegde verkiezingen van 29 oktober alleen nog de strikt noodzakelijke staatszaken zal afhandelen.

WAT NU?
Nederland weet de laatste jaren maar geen politieke stabiliteit te vinden. Steeds weer uiteen vallende coalities ondermijnen het vertrouwen van de bevolking in de politiek. De jongste crisis zorgde ervoor dat een toch al ingestort kabinet nu ook officieel uiteen viel.
Alle ogen zijn nu gericht op de vervroegde verkiezingen van 29 oktober 2025. Tot die datum:

• Zal de regering alleen de “noodzakelijke administratieve zaken” afhandelen.

• Zal er geen nieuw besluit worden genomen over de Israël-Palestina-kwestie.

• Zullen de partijen de verkiezingscampagnes opvoeren.

De regering viel al op 3 juni en functioneert sindsdien demissionair. Doordat er geen overeenstemming werd bereikt over sancties tegen Israël, leidde het aftreden van Veldkamp en het vertrek van de NSC-ministers tot een verdere politieke en personele ontbinding van een toch al gevallen kabinet.

De ministers en staatssecretarissen van de NSC-partij die uit het kabinet zijn getreden.

Alle ogen zijn nu gericht op de nieuwe machtsverhoudingen in de Tweede Kamer en de daaropvolgende coalitieonderhandelingen na de verkiezingen van 29 oktober.

Bij de verkiezingen zal de grootste strijd plaatsvinden tussen de sterke rechtse partijen en het verenigde linkse front. Rechts wordt aangevoerd door PVV, VVD en BBB, terwijl GroenLinks-PvdA het linkse blok leidt.

Het Nederlandse volk wordt al enkele jaren geconfronteerd met aanhoudende kabinetscrises. De laatste ontwikkeling betekende de volledige val van een kabinet dat al nauwelijks overeind stond. Nu is het land volledig gefocust op de uitkomst van de verkiezingen van 29 oktober.

WAT BETEKENT “DEMISSIONAIR”?
Wanneer een kabinet valt, blijft het aan tot er een nieuwe regering is, maar behandelt het alleen de lopende en dringende zaken. Grote, omstreden besluiten hangen af van de Tweede Kamer. Deze status geldt al sinds 3 juni, toen de PVV uit de coalitie stapte; het vertrek van de NSC heeft deze status niet veroorzaakt, maar enkel de politieke basis verder uitgehold.

HOE WERD HET KABINET VORMGEGEVEN?
Het kabinet-Schoof trad op 2 juli 2024 aan. De coalitie bestond uit PVV–VVD–NSC–BBB.
Na de verkiezingen van 2023 kwam het kabinet tot stand na lange onderhandelingen en functioneerde het op basis van een “hoofdlijnenakkoord”.

TIJDSLIJN

• 2 juli 2024: Kabinet-Schoof beëdigd (PVV–VVD–NSC–BBB).

• 3 juni 2025: PVV verlaat de coalitie → Kabinet valt; wordt demissionair.

• 6 juni 2025: Datum vervroegde verkiezingen bekendgemaakt: 29 oktober.

• 22 augustus 2025: Minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp treedt af; daarna vertrekken ook de NSC-ministers.

AMSTERDAM’DA MUHTEŞEM BİR GEMİ VE YAT FESTİVALİ

22 Ağu 2025 | 0 yorum

Dünyanın dört bir yanından gelen beş bin gemi ve yatın dansı şehri coşturdu.

Festivale Türkiye’den de yatlar ve Türkler katıldı.

(Hollandacası en altta.
Nederlandse versie is onderaan)

İlhan KARAÇAY’ın haberi:

HOLLANDA’NIN DÜNYAYA YANSIYAN MİRASI

Bir zamanlar, tüm dünyayı tehdit eden korsanlıkları önleyen becerileri, dalgalı denizlerdeki taşkınlıkları dizginleyen ustalıkları, Türkiye’den aldıkları lale soğanlarından çeşitler üreterek dünya rekortmeni olmaları, toprak yetersizliğine rağmen tarımda Avrupa birinciliği ve dünya ikinciliğini yakalamaları, ‘Total Futbol’u yaratmaları…
Velhasıl yeldeğirmenleri, sarışınları ve Johan Cruyff’ları ile ünlü Hollanda, şimdilerde gemicilikte de büyük rol oynuyor.

‘Lahey’ dendiği zaman, dünya barışının ve suçlu devletler ile bireylerin yargılandığı Barış Sarayı ve Yüksek Adalet Divanına sahip bir merkez olarak da bilinen Hollanda’da, bugünlerde dünyanın dört bir yanından gelen binlerce gemi ve yat, gerek yerli halk gerekse yüzbinlerce turist tarafından zevkle izleniyor.

Evet değerli okurlarım, daha pek çok olumlu meziyetinden söz edebileceğim Hollanda’da, bu günlerde “SAIL AMSTERDAM” etkinliği yaşanıyor.
Her beş yılda bir düzenlenen bu denizcilik şölenine, dünyanın dört bir yanından gelen uzun gemiler ve yatlar, IJmuiden Körfezi’nden girip Amsterdam’ın Doğu Limanı’na demir atıyorlar.

Tıpkı lale soğanını Türkiye’den getirip, geliştirerek dünyaya tanıtan ve satan aynı Hollanda’nın, gemicilik ve yatçılıkta da söz sahibi oluşunun bir nedeni de, bu gemi ve yatların bir kısmını bizim Tuzla tersanelerinde yaptırdıklarını biliyor muydunuz?

Şimdi gelelim Hollanda’nın bugünkü muhteşemliğini anlatmaya…

TARİHÇEDEN GÜNÜMÜZE BİR FESTİVAL

İlk Sail Amsterdam, 1975 yılında, şehrin 700. kuruluş yıldönümünü kutlamak amacıyla düzenlenmişti. O tarihten bu yana her beş yılda bir tekrarlanarak, dünyanın en büyük denizcilik etkinliklerinden biri hâline geldi.
Pandemi nedeniyle 2020 edisyonu iptal edilmişti. Bu yıl ise özel bir anlam taşıyor: Hem Sail Amsterdam’ın 10. buluşması, hem de Amsterdam’ın 750. doğum günü aynı anda kutlanıyor.

GEMİLERİN DANSI

20–24 Ağustos 2025 tarihlerinde düzenlenen etkinlik, SAIL-In Parade ile başladı. Yüzlerce tarihi gemi ve yelkenli, Nord Denizi’ndeki IJmuiden’den görkemli bir geçiş yaparak şehre ulaştı. Rotterdam’ın kliperi Stad Amsterdam, turuncu dumanlar ve kornalar eşliğinde başı çekti. Limana giren her gemi, top atışları ve kendi milli marşı ile karşılandı.

Bu yılın dikkat çeken gemileri arasında Polonya’dan Dar Młodzieży, Peru’dan B.A.P. Unión, Kristof Kolomb’un yolculuğunu simgeleyen Nao Santa Maria replikası ve Willem Barentsz’in 1596’daki keşif gemisinin yeniden inşası olan Witte Swaen yer aldı.

FESTİVALİN ATMOSFERİ

IJ Nehri kıyıları boyunca on binlerce insan gemileri izlemek için sıralandı. Kimi ise kendi teknesiyle bu büyüleyici korteje katıldı. Gökyüzünde savaş uçakları ve helikopterlerle yapılan hava gösterileri, festival coşkusuna ayrı bir renk kattı. Akşamları ise ışık ve havai fişek gösterileri, kenti adeta bir masal diyarına dönüştürdü.

Kral Willem-Alexander, kendi teknesi Groene Draeck ile festival alanına sürpriz bir ziyaret gerçekleştirdi. Organizasyon yetkilileri, ilk günkü yoğunluğu “mükemmel atmosfer, ama kontrol edilebilir kalabalık” sözleriyle tanımladılar. Bu yıl toplamda 2,5 milyon ziyaretçi katıldı.

BELEDİYE BAŞKANI VE ÜNLÜLERİN KATILIMI

Amsterdam Belediye Başkanı Femke Halsema, açılış kortejinde Stad Amsterdam gemisinde yer alarak şehrin bu dev etkinliğe verdiği önemi gösterdi. Festival gönüllülerine, şehrin en yüksek sivil onurlarından biri olan Andreas Madalyası takdim edildi.

TÜRKLERİN İLGİSİ

Festivalin uluslararası ziyaretçi profili içinde Türklerin ilgisi de dikkat çekiyor. Sosyal medyada Türk turistlerin paylaşımları, gemi turları ve festival atmosferini doyasıya yaşadıklarını gösteriyor. Türkiye’nin denizcilik kültüründen gelen ziyaretçiler için Sail Amsterdam, adeta ikinci bir bayram havası estiriyor.

Sonuç olarak şunları söyleyebilirim:Amsterdam, yeldeğirmenleri ve laleleriyle olduğu kadar, denizle kurduğu tarihî aşkın da kenti…
Sail Amsterdam ise bu aşkın en görkemli sahnesi. Gemilerin dansıyla, gökyüzündeki ışıklarla ve milyonların coşkusuyla dolu bu festival, sadece Hollandalılar için değil, tüm dünya için unutulmaz bir deniz şöleni…

                                     **********************

EEN SCHITTEREND SCHEEPS- EN JACHTFESTIVAL IN AMSTERDAM

Vijfduizend schepen en jachten uit de hele wereld lieten de stad bruisen.

Ook uit Turkije namen jachten en bezoekers deel.

Een reportage van İlhan KARAÇAY

NEDERLANDS ERFENIS DIE DE WERELD WEERSPIEGELT

Ooit waren het de Nederlanders die met hun vaardigheid het piraterijgevaar wisten te bedwingen, die de wilde zeeën trotseerden, die met tulpenbollen uit Turkije wereldrecords vestigden, die ondanks beperkte landbouwgrond Europees kampioen en wereldwijd tweede in landbouwproductie werden, en die het ‘Totaalvoetbal’ creëerden…
Kortom: het land van molens, blondines en Johan Cruijff speelt tegenwoordig ook een grote rol in de scheepvaart.

Wanneer men aan ‘Den Haag’ denkt, komt vaak het Vredespaleis en het Internationaal Gerechtshof in beeld, waar staten en individuen worden berecht. Maar vandaag de dag wordt Nederland ook overspoeld door duizenden schepen en jachten die door zowel de lokale bevolking als honderdduizenden toeristen met enthousiasme worden bekeken.

Beste lezers, in Nederland – een land met nog veel meer positieve eigenschappen – vindt momenteel het evenement “SAIL AMSTERDAM” plaats.
Dit nautische festijn, dat om de vijf jaar wordt georganiseerd, verwelkomt lange schepen en jachten uit de hele wereld. Zij varen via de baai van IJmuiden naar de Oostelijke Haven van Amsterdam.

Wist u trouwens dat een deel van deze schepen en jachten is gebouwd in onze scheepswerven in Tuzla, Turkije?

Laten we nu overgaan tot het beschrijven van de huidige pracht van Nederland…

VAN GESCHIEDENIS TOT HEDEN EEN FESTIVAL

De eerste Sail Amsterdam vond plaats in 1975, ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de stad. Sindsdien is het, elke vijf jaar, uitgegroeid tot een van de grootste maritieme evenementen ter wereld.
De editie van 2020 werd door de pandemie afgelast. Dit jaar is extra bijzonder: het is zowel de tiende Sail Amsterdam als de 750ste verjaardag van Amsterdam.

DE DANS VAN DE SCHEPEN

Het evenement vond plaats van 20–24 augustus 2025 en begon met de SAIL-In Parade. Honderden historische schepen en zeilschepen voeren indrukwekkend vanuit IJmuiden de stad binnen. Het clipper-schip Stad Amsterdam uit Rotterdam voer voorop, begeleid door oranje rook en scheepshoorns. Elk binnenkomend schip werd begroet met kanonschoten en het eigen volkslied.

Opvallende schepen dit jaar waren onder andere de Dar Młodzieży uit Polen, de B.A.P. Unión uit Peru, de replica van de Nao Santa Maria van Christoffel Columbus, en de reconstructie van Willem Barentsz’ ontdekkingsschip uit 1596, de Witte Swaen.

DE SFEER VAN HET FESTIVAL

Langs de oevers van het IJ stonden tienduizenden mensen om de schepen te bewonderen. Anderen sloten zich met hun eigen boot aan bij de betoverende vloot. In de lucht zorgden straaljagers en helikopters voor shows die extra kleur gaven aan het feest. ’s Avonds veranderden licht- en vuurwerkshows de stad in een sprookjeslandschap.

Koning Willem-Alexander bracht een verrassingsbezoek met zijn eigen schip, de Groene Draeck. De organisatoren beschreven de drukte van de eerste dag als: “een perfecte sfeer, maar een beheersbare menigte”. In totaal namen dit jaar 2,5 miljoen bezoekers deel.

DEELNAME VAN DE BURGEMEESTER EN BEKENDHEDEN

Burgemeester Femke Halsema voer tijdens de openingsparade mee op de Stad Amsterdam en benadrukte zo het belang dat de stad aan dit mega-evenement hecht. Vrijwilligers kregen de Andreasmedaille, een van de hoogste burgerlijke onderscheidingen van de stad.

DE BELANGSTELLING VAN TURKEN

Ook de interesse van Turkse bezoekers trok de aandacht. Op sociale media deelden Turkse toeristen volop hun ervaringen en lieten zien hoe zij de rondvaarten en de festivalsfeer intens beleefden. Voor bezoekers met een maritieme achtergrond uit Turkije voelde Sail Amsterdam bijna als een tweede feestdag.

Tot slot kan ik dit zeggen: Amsterdam is niet alleen de stad van molens en tulpen, maar ook van een eeuwenoude liefdesband met de zee.
Sail Amsterdam is daarvan het meest indrukwekkende podium: een festival vol dansende schepen, schitterende lichten aan de hemel en miljoenen enthousiaste bezoekers  een onvergetelijk maritiem festijn, niet alleen voor de Nederlanders, maar voor de hele wereld.

VAN CELLMUREN TOT PALEIZEN: HET VERHAAL VAN EEN OPVALLENDE BEROEMDHEID IN NEDERLAND…

21 Ağu 2025 | 0 yorum

(Dit artikel is in feite bedoeld voor de lezers in Turkije. Maar in de hoop dat het ook de interesse van de Nederlandse lezers zal wekken, presenteer ik het u aan.)

De rebelse jongen van de straat werd de meest spraakmakende mediapersoon van Nederland.

“Boeken hebben mijn leven gered. Als ik niet was gaan lezen, zat ik nu nog steeds in de gevangenis of lag ik op het kerkhof.”

Na mijn onderzoek naar “500 Beroemde en 500 Succesvolle Vrouwen”, nu een beroemde en succesvolle man: Özcan Akyol

Ik bied mijn lezers mijn excuses aan dat ik dit verhaal zo laat publiceer.

(Turkse versie is onderaan)

Geschreven door İlhan KARAÇAY:

Als journalist en schrijver die al decennialang over de Turkse gemeenschap in Nederland schrijft, behoren mijn meest omvangrijke onderzoeken van de laatste tijd tot de reeks: “Beroemde Turkse Vrouwen in Nederland” en “Succesvolle Turkse Vrouwen in Nederland”. In dat onderzoek beschreef ik de levensverhalen van maar liefst 500 beroemde en 500 succesvolle vrouwen. Nadat dit onderzoek  dat door het tijdschrift KADIN zal worden gepubliceerd afgerond was, bleef er één vraag in mijn hoofd hangen:

HET VERHAAL VAN EEN MAN

Tijdens het schrijven over de succesverhalen van vrouwen, hield ik voortdurend één vraag in gedachten: “Maar hoe zit het met de mannen?”
Er zijn vele mannen in Nederland op wie wij trots kunnen zijn. Maar als ik slechts één verhaal van een man zou moeten kiezen, zou ik zonder aarzeling over Özcan Akyol schrijven.
Waarom? Omdat Akyol niet alleen het verhaal is van een persoonlijke opkomst, maar ook van een collectieve transformatie met sociale, culturele en emotionele lagen: van de gevangeniscel naar de boekenplank; van de achterbuurten naar het hart van de literatuur; van het etiket “lastige jongen” naar de rol van opiniemaker.

EEN LAAT GESCHREVEN VERHAAL

Ik ken Özcan Akyol al meer dan twintig jaar; via zijn columns in het Algemeen Dagblad, daarna via zijn boeken en televisieoptredens. Maar ik heb hem nooit persoonlijk ontmoet, nooit een hand gegeven, nooit samen koffie gedronken. Dat benadruk ik bewust, omdat het bewijst dat de lof die ik nu voor hem uitspreek, niet voortkomt uit persoonlijke vriendschap, maar uit oprechte waardering.

Hij is misschien wel degene met het meest uitzonderlijke levensverhaal onder alle schrijvers, kunstenaars en mediapersoonlijkheden van Turkse afkomst in Nederland. Want zijn weg is geen gewoon succesverhaal, maar een waarachtig verhaal van wedergeboorte: van donkere straten naar gevangeniscellen; van de bibliotheek naar de radio en televisie; en van daaruit tot de hoogste culturele podia van het land.

In zijn jeugd kwam hij in aanraking met geweld, criminaliteit, politie en gevangenismuren. Nog vóór zijn achttiende voelde hij de koude tralies van de Scheveningen-gevangenis. Voor velen betekent dat het einde van een levenstraject. Maar voor hem was het juist een begin. Dankzij het advies van een bewaker kwam hij in de gevangenisbibliotheek terecht. Het eerste boek dat hij daar oppakte, veranderde zijn lot. Hoe meer bladzijden hij omsloeg, hoe meer woorden hij leerde, en hoe meer zijn woede plaatsmaakte voor reflectie; destructie voor creativiteit.

En jaren later was diezelfde jongen niet langer bekend door “strafdossiers”, maar door “literatuurdossiers”. De jonge gevangene werd een eregast op de protocollijsten van Nederlandse paleizen. De jongen die ooit in een cel in stilte schreef, groeide uit tot een televisiegezicht dat miljoenen bereikt.

Een ander detail dat hem bijzonder maakt, begon bij zijn naam. Nederlanders vonden het moeilijk om “Özcan” uit te spreken. Op een dag noemden ze hem kortweg “Eus”. Toen leek het slechts een gemakzuchtige afkorting, maar ongemerkt schonk het de Nederlandse cultuurwereld een nieuw handelsmerk. “Eus” werd geen bijnaam meer, maar een merk, een symbool.

Vandaag de dag volgen honderdduizenden kijkers zijn reizen door Turkije, waar hij samen met zijn familie gesprekken voert met lokale bewoners. Daarmee verbindt hij niet alleen de Nederlandse samenleving met zijn wortels, maar geeft hij ook de Turkse gemeenschap in Nederland een reden tot trots.

En ik zeg dit oprecht: het feit dat ik zo’n beroemde Nederlander van Turkse afkomst tot nu toe nooit aan u heb voorgesteld, vervult mij niet alleen met spijt, maar ook met schaamte als journalist. Maar beter laat dan nooit: met deze regels vervul ik eindelijk mijn taak.

Hier is het verhaal van de indrukwekkende Turk Özcan Akyol, alias Eus (Öz), die de weg ging van gevangenismuren naar paleizen…

HET KIND VAN DEVENTER: GEZIN, BUURT, LOT

In 1984 wordt Özcan Akyol geboren in Deventer, als jongste kind van een Turks arbeidersgezin. Thuis ontbreken drie dingen: liefde, onderwijs en veiligheid. Zijn vader, een fabrieksarbeider die niet kan lezen of schrijven, raakt in de loop der jaren verstrikt in alcoholproblemen. Zijn moeder werkt onophoudelijk als schoonmaakster, een toegewijde arbeidster.

Zoals zovele gastarbeiders was het gezin met het idee gekomen “drie jaar werken en dan terugkeren naar het vaderland.” Maar die drie jaar veranderden in een permanent bestaan.

In het Deventer van de jaren tachtig en negentig groeit hij op op een zogeheten “zwarte school” – scholen met een achterstandsetiket. Taalbarrières, lage verwachtingen, constante vooroordelen… Een leraar zegt tegen de jonge Özcan: “Jouw plek is niet tussen de blonde kinderen” en sluit zo de weg naar het atheneum af, waardoor hij naar het mavo wordt gestuurd.

Dit onrecht wakkert zijn woede en zijn drang om zich te bewijzen alleen maar verder aan.

VAN WANORDE NAAR CRIMINALITEIT: VERLOREN JAREN

Thuis een gebrek aan liefde, op school buitengesloten…
Voor zo’n kind blijft de straat de enige uitweg. Maar de straat biedt geen troost; integendeel, ze brengt nieuwe problemen met zich mee.
Vechtpartijen, verkeerde vrienden, kleine misdrijven… al snel kruist hij het pad van de politie. Nog vóór zijn achttiende sluiten de zware deuren van de Scheveningen-gevangenis zich achter hem.
Voor de buitenwereld is het dossier daarmee afgesloten: “Deze jongen raakt verloren, zijn leven is voorbij.”
Maar het lot bewaart soms zijn scherpste wendingen voor de smalste gangen.

KEERPUNT: DE GEVANGENISBIBLIOTHEEK

Een eenvoudige tip van een bewaker wordt de vonk die zijn leven verandert: “Ga eens naar de bibliotheek, kijk eens naar die boeken.”

Aanvankelijk grijpt hij alleen maar naar de planken om de tijd te doden. De eerste boeken die hij in handen krijgt, zijn de politieromans van Baantjer. Daarna volgen andere schrijvers: Maarten ’t Hart, Jan Cremer…

Hoe meer hij leest, hoe meer woorden hij verzamelt, en hoe groter zijn gedachten worden. In die dagen verschijnt voor het eerst een zin in zijn hoofd: “Ik heb ook een verhaal te vertellen. Een verhaal dat nog niemand zo heeft verteld…”

Vanaf dat moment zijn boeken niet langer tijdverdrijf, maar instrumenten om zijn lot opnieuw te schrijven.

De ruwe taal van de straat maakt langzaam plaats voor de verfijning van de literatuur.
De zinnen die hij in de cel noteert, worden jaren later de eerste schetsen van een schrijverschap dat het land zou beroeren.

EERSTE GROTE STAP: DE WEG NAAR HET SCHRIJVERSCHAP

Na zijn vrijlating pakt hij zijn opleiding opnieuw op. Eerst ROC Aventus in Deventer, daarna Journalistiek aan Windesheim en korte tijd ook Nederlandse Taal en Cultuur aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

In 2011 verschijnt zijn korte verhaal “Zero Impact” in een bundel over de 9/11-generatie — een kleine, maar veelzeggende stap. Het laat zien dat hij klaar is om zijn eigen verhaal te schrijven.

En dan komt in 2012 de grote doorbraak:
Zijn debuutroman “Eus” verschijnt.

Dit half-autobiografische werk verkoopt binnen één week tienduizenden exemplaren. In korte tijd loopt de teller op tot honderdduizenden, de filmrechten worden gekocht, en de Nederlandse pers spreekt erover.

DE KRACHT VAN “EUS”

“Eus” is geen gewone roman.
Het legt het verhaal van een migrantenkind in al zijn rauwe werkelijkheid bloot.

Voor migrantenjongeren betekende het: “Voor het eerst zagen we onszelf zo echt terug in een boek.”
Voor Nederlandse lezers bood het een kans om, voorbij de krantenkoppen, van binnenuit geconfronteerd te worden met een stem uit de gemeenschap zelf.

De roman laat de kloof zien tussen vooroordelen en de werkelijkheid.
Soms balanceert het verhaal op de dunne lijn tussen misdaad en mededogen.

De lezer die het verhaal van “de ander” leest, wordt tegelijk uitgedaagd om de eigen samenleving in vraag te stellen.

TWEEDE ROMAN: “TURIS” (2016)

Eus’ tweede roman “Turis” plaatst dit keer het gezin en in het bijzonder de vaderfiguur centraal.

Een zoon die, met de verdenking dat zijn vader een dubbelleven leidt, deuren opent die jarenlang gesloten bleven…

De tekst is niet alleen een persoonlijke afrekening. Het is ook een krachtige reflectie op autoriteit, mannelijkheid, schaamte en geheimen binnen migrantenfamilies.

Voor de lezer is het nog dieper: omdat het moedig herinnert aan het feit dat persoonlijke trauma’s vaak maatschappelijke wortels hebben.

PERIODE VAN VOLWASSENHEID: MET ESSAYS EN ROMANS NAAR HET CENTRUM

“Generaal zonder leger” (2020)
Voor de jaarlijkse Boekenweek schrijft Akyol dit essay, waarmee hij bewijst dat hij niet alleen verhalenverteller is, maar ook een schrijver die stellingen durft te poneren.
Thema: taal, klasse en gelijke kansen.

Zijn tekst wordt niet alleen in literaire kringen besproken, maar ook in brede lagen van de samenleving. Het boek bereikt de top van de bestsellerlijsten. Het is een symbolisch moment: de “dwarsligger” die naar het centrum van de aandacht wordt gehaald.

DE METAFORISCHE WEG: “AFSLAG 23” (2023)

De roman, vernoemd naar een afrit op de snelweg, markeert een nieuwe wending in zijn zoektocht naar identiteit en verbondenheid.

De taal is eenvoudiger, de toon volwassener, de emoties dieper…
Het boek laat een krachtige indruk achter bij de lezer.

Hij is niet langer de jonge “rebel”, maar een volwassen auteur.

ACHTER MICROFOON EN CAMERA: LITERATUUR VERSPREIDEN

Eus wist zich niet alleen met zijn boeken, maar ook met radio- en televisieprogramma’s tot een ander geluid in Nederland te ontwikkelen. Zijn doel was niet louter vermaken, maar mensen hun verhalen laten vertellen en door luisteren verbinding creëren.

RADIO: “ONZE MAN IN DEVENTER”

In dit nachtelijke programma op NPO Radio 1 ontvangen luisteraars gasten in Akyol’s eigen huis.
Er staat thee op tafel, de stilte vormt de achtergrond… De muur tussen beroemdheid en alledaagsheid valt weg.

Deze intimiteit levert hem tweemaal de Nachtwacht Award op.
Luisteraars herkennen in zijn stem precies datgene wat elders ontbreekt: echtheid. Hij spreekt weinig, maar luistert veel.

TELEVISIE: VAN KAPPERSSTOEL TOT GROTE STUDIO’S

• De Geknipte Gast (BNNVARA): Een kappersstoel, het geluid van een schaar en oogcontact… Gasten vergeten hun status en delen hun meest menselijke kanten.

• Sterren op het Doek (MAX): Midden in het culturele leven van Nederland treedt hij op als presentator. Eus is inmiddels een figuur die volledig in het centrum is geaccepteerd.

• De neven van Eus (NTR): Hij slaat bruggen tussen Turkije en Europa en behandelt thema’s als migratie en identiteit.

• Eus in Medialand, Dwarse Denkers, Vrijdenkers, Eus’ Boekenclub…

• Met zijn liefde voor voetbal: Home of Eus / 120 Jaar Go Ahead Eagles (ESPN).

Daarnaast neemt hij deel aan debatten in Vandaag Inside, maar zijn stijl onderscheidt zich: zijn polemiek wordt gevoed door kennis en ervaring.

En tijdens Zomergasten (NPO) wijst hij erop dat de komst van gastarbeiders naar Nederland een economische beslissing was:
“Dit was geen import van links, maar een behoefte aan arbeidskrachten van rechtse, rijke werkgevers. De overheid liep achter in het plannen van de gevolgen.”

DISCUSSIES: DE PRIJS VAN MOED

Özcan Akyol kreeg met zijn moedige uitspraken zowel kritiek vanuit de Turkse gemeenschap als uit de Nederlandse samenleving.

Sommige Turkse kringen verweten hem zijn kritische woorden tegen nationalisme en strikte religiositeit.
In Nederland vonden sommigen hem juist “te zelfverzekerd”.

Maar hij heeft zijn houding nooit verborgen:
Hij sprak openlijk over zijn Alevitisch-Turkse achtergrond, zijn agnostische levenshouding en vooral zijn afkeer van leugen, hypocrisie en geweld.

Zijn weigering in 2018 om de Pim Fortuyn Prijs te accepteren, is daar een duidelijk voorbeeld van. Zijn motivatie was glashelder:
“Deze prijs heeft een polariserend effect in plaats van een verbindend. Ik wil juist verbinden.”

Zo koos hij er bewust voor om niet zijn roem te vergroten, maar de impact van zijn woorden te behouden.

DISCUSSIES: DE PRIJS VAN MOED

Özcan Akyol heeft nooit de makkelijke weg gekozen. Zijn scherpe pen en uitgesproken mening leverden hem zowel bewondering als weerstand op.

Binnen de Turkse gemeenschap waren er groepen die hem verweten “te kritisch” te zijn tegenover nationalistische denkbeelden of strikte religieuze tradities. Sommigen vonden dat hij de gemeenschap te veel een spiegel voorhield.

Aan de andere kant waren er in Nederland kringen die hem juist “te brutaal” of “overmatig zelfverzekerd” vonden. Voor hen was hij een stem die niet in een hokje paste, en juist dat maakte hem lastig te plaatsen.

Toch heeft Akyol zijn houding nooit verhuld. Hij sprak openlijk over zijn Alevitisch-Turkse wortels, zijn agnostische levenshouding en zijn afkeer van alles wat met leugen, hypocrisie en geweld te maken heeft. Zijn credo is eenvoudig maar krachtig: eerlijkheid boven imago.

Een markant voorbeeld van zijn consequente houding was in 2018, toen hij werd genomineerd voor de Pim Fortuyn Prijs. Velen zouden zo’n nominatie omarmen als erkenning en springplank. Akyol deed het tegenovergestelde: hij wees de nominatie af. Zijn motivatie was glashelder en moedig:
“Deze prijs heeft een polariserend effect. Ik wil geen prijzen die mensen uit elkaar drijven. Ik wil verbinden.”

Met dat besluit liet hij zien dat hij zijn reputatie of kansen op nog meer bekendheid ondergeschikt maakte aan zijn waarden. In plaats van de makkelijke route van applaus en prestige, koos hij voor trouw aan zijn principes.

Die keuze kostte hem soms steun, maar leverde hem respect op — zelfs bij critici. Want uiteindelijk is geloofwaardigheid in het publieke debat niet te koop met prijzen, maar wordt verdiend met standvastigheid.

PRIVÉLEVEN: VAN CHAOS NAAR RUST

De jongen die ooit opgroeide in een huis zonder warmte en veiligheid, is vandaag een man die liefde geeft en geborgenheid creëert.

Özcan Akyol is getrouwd met journaliste Anna van den Breemer en samen hebben zij twee kinderen. Zijn gezin vormt de kern van zijn huidige bestaan. Wat hij als kind zo pijnlijk moest missen — een stabiel en harmonieus thuis — probeert hij nu bewust in zijn eigen huishouden op te bouwen.

Voor Akyol betekent succes tegenwoordig veel meer dan boeken verkopen, prijzen winnen of op televisie verschijnen. Ware triomf is voor hem een vredig gezinsleven, een veilige haven voor zijn kinderen, en een liefdevolle relatie met zijn partner.

Zijn privéleven laat zien dat “wedergeboorte” niet alleen plaatsvindt in literatuur en media, maar ook in de intieme sfeer van het gezin. De jongen die ooit gebukt ging onder ruzie, drank en armoede, schept nu een omgeving waarin dialoog, zorgzaamheid en stabiliteit centraal staan.

Voor hem is dit misschien wel het grootste bewijs dat verandering mogelijk is: dat iemand die opgroeit in chaos, later de architect kan worden van rust en harmonie.

VOETBAL, STAD, IDENTITEIT: GO AHEAD EAGLES

Voor Özcan Akyol is Deventer niet slechts een geboorteplaats, maar een bron van identiteit en trots. En niets weerspiegelt die band sterker dan zijn levenslange liefde voor Go Ahead Eagles, de trots van de stad.

De club is voor hem meer dan een voetbalploeg; het is een sociaal weefsel dat de inwoners van Deventer samenbrengt. In de tribunes ontmoeten rijk en arm, autochtoon en migrant elkaar. Verschillen verdwijnen in het gezamenlijke gezang.

Akyol maakte voor ESPN indrukwekkende projecten zoals “Home of Eus” en “120 Jaar Go Ahead Eagles”. Daarin laat hij zien dat voetbal meer is dan sport: het is een spiegel van een stad, een podium waar sociale klassen, achtergronden, hoop en teleurstellingen samenkomen.

Zoals hij zelf zegt:
“Voetbal is het collectieve cv van een stad.”

Met die woorden maakt hij duidelijk dat wie Deventer wil begrijpen, ook naar de tribunes van Go Ahead Eagles moet kijken. Voor Akyol is de club een ankerpunt van verbondenheid, een bewijs dat identiteit meervoudig en gelaagd kan zijn.

PRIJZEN, LIJSTEN, ERKENNINGEN

Özcan Akyol heeft zijn plek in het Nederlandse culturele leven niet alleen veroverd met hoge verkoopcijfers, maar ook met een reeks prestigieuze onderscheidingen. Elk van deze prijzen is een bewijs dat zijn stem en verhalen een breed publiek raken.

• Beste Overijsselse Boek (2012) – voor zijn debuut Eus, dat onmiddellijk diepe indruk maakte.

• Cultuurprijs Overijssel (2016) – erkenning van zijn betekenis voor de cultuur in de regio waar hij vandaan komt.

• Gulden Adelaar – Deventer (2017) – een symbolische prijs van zijn geboortestad.

• Zilveren Nipkowschijf (2018) – voor De Neven van Eus, waarmee hij zich ook als tv-maker op hoog niveau vestigde.

• Nachtwacht Award (2019, 2022) – tweemaal bekroond voor zijn radioprogramma Onze Man in Deventer, geroemd om zijn intimiteit en authenticiteit.

Bestseller 60-noteringen:

• Eus (2012) — hoogste positie: 13, 12 weken in de lijst

• Turis (2016) — hoogste positie: 7, 7 weken in de lijst

• Generaal zonder leger (2020) — 2 weken op nr. 1, 3 weken in de lijst

• Afslag 23 (2023) — hoogste positie: 5, 16 weken in de lijst

Korte chronologie:

• 1984: Geboren in Deventer

• 2002 (circa): Eerste confrontaties met criminaliteit, Scheveningen-gevangenis

• 2011: Eerste verhaal Zero Impact

• 2012: Debuut Eus verschijnt

• 2016: Tweede roman Turis / Toerist

• 2017–: Start van De neven van Eus (NTR)

• 2018: Eus in Medialand, Zilveren Nipkowschijf

• 2019: Presentatie van Sterren op het Doek, De Geknipte Gast, Nachtwacht Award

• 2020: Generaal zonder leger – Boekenweekessay, #1 positie

• 2021–: Eus’ Boekenclub, Vrijdenkers, Dwarse Denkers, Home of Eus

• 2022: Tweede Nachtwacht Award; toneelbewerking van Eus

• 2023: Afslag 23

• 2024–25: Actief met radio, tv en columns

Deze onderscheidingen en mijlpalen tonen niet alleen zijn veelzijdigheid — schrijver, radiomaker, presentator — maar ook de kracht van zijn verhaal: van celmuren tot culturele zalen, van outsider tot gevestigde stem.

10 ANEKDOTEN

1. GTST-vertaling: Als kind vertaalde hij de soap Goede Tijden, Slechte Tijden voor zijn moeder. Toen “Ludo’s honger” genoemd werd, vertaalde hij dat doodleuk met “hij gaat naar de keuken.”

2. Buitengesloten op school: Hij werd van het atheneum geweerd en naar het mavo gestuurd — een beslissing die zijn drang om zich te bewijzen alleen maar versterkte.

3. Banktolk: Op 12-jarige leeftijd zat hij bij een hypotheekgesprek van zijn broer en trad daar op als volwassen tolk.

4. Gevangenisbibliotheek: Het eerste Baantjer-boek dat hij las, werd de vonk die zijn schrijverschap deed ontbranden.

5. Eerste publicatie: Het korte verhaal Zero Impact — een kleine tekst die een grote deur opende.

6. De schok van het debuut: Dat Eus in één week tienduizenden keren verkocht werd, verbaasde niet alleen hemzelf maar heel literair Nederland.

7. Weigeren van een prijs: Zijn principiële afwijzing van de nominatie voor de Pim Fortuyn Prijs.

8. Schoolbezoeken: Tijdens een lezing nam een stille leerling voor het eerst het woord — een moment dat hem diep raakte.

9. De tribune-quote: “Voetbal is het collectieve cv van een stad.”

10. Radio thuis: ’s Nachts bouwde hij in de keuken een kleine studio — de meest intieme frequentie van Nederland.

12 LESSEN VOOR JONGEREN EN ONDERWIJS

1. Taal is een ladder: Hoe meer woorden je kent, hoe meer mogelijkheden er ontstaan.

2. School is geen noodlot: Een verkeerde doorverwijzing kan worden omgekeerd.

3. Lezen redt levens: Zelfs binnen de muren van een gevangenis.

4. Open geheimen: Huiselijk geweld en stilgezwegen pijn helen pas wanneer ze worden uitgesproken.

5. Schrijf jezelf: Iedereen heeft een uniek verhaal dat verteld mag worden.

6. Waarde van de periferie: De achterbuurt kan de grondstof van grote literatuur zijn.

7. Dubbele blik: Kijk zowel door de ogen van de migrant als door die van de Nederlander.

8. Moed & Beleefdheid: Spreek harde woorden met een beschaafde toon.

9. Meervoudige identiteit: Zowel Deventer als Anatolië behoren tot jou.

10. Fouten zijn kapitaal: Vallen en struikelen leveren de sterkste passages van je verhaal op.

11. Microfoon = verantwoordelijkheid: Zichtbaarheid in de media brengt een ethische plicht met zich mee.

12. Herbouw je gezin: Sluit de gaten van het verleden door een veilige toekomst te scheppen.

STERKE PUNTEN ALS SCHRIJVER

• Narratieve eerlijkheid: Hij verbergt zijn eigen fouten en mislukkingen niet.

• Taal-economie: Korte zinnen met een krachtige uitwerking.

• Sociologische radar: Scherpe blik op thema’s als klasse, religie, nationalisme en media.

• Mediageletterdheid: Hij vertaalt de discipline van microfoon en camera naar zijn schrijfstijl.

• Relatie met de lezer: Dichtbij en toegankelijk, maar zonder in populisme te vervallen.

MAATSCHAPPELIJK COMMENTAAR: HET JUISTE LEZEN VAN MULTICULTURALITEIT

• Een van de kernpunten die Özcan Akyol steeds opnieuw benadrukt, is dat de komst van Turkse gastarbeiders naar Nederland geen ideologisch links project was, zoals sommigen graag suggereren. Het was in feite een initiatief van rechtse, welvarende werkgevers die dringend behoefte hadden aan goedkope arbeidskrachten. De overheid daarentegen reageerde traag en liet de maatschappelijke gevolgen grotendeels op hun beloop.

• Met die nuchtere analyse biedt Akyol een alternatief voor simplistische en vaak beschuldigende retoriek. Hij schuift het debat weg van slogans en sentimenten, en plaatst het in een historisch en economisch perspectief. Daarmee laat hij zien dat migratie geen complot of mislukking was, maar een sociaal-economisch proces waarvan de impact pas veel later werd ingezien.

• Zijn boodschap is duidelijk en universeel, zowel voor Nederlandse als voor Turkse lezers:

  “Laat vooroordelen plaatsmaken voor kennis, en slogans voor echte verhalen.”

• Zo positioneert hij zich niet alleen als schrijver of presentator, maar ook als een publieke denker die bruggen slaat tussen gemeenschappen en generaties.

                                    *****************************

HAPİSANE DUVARLARINDAN SARAYLARA: HOLLANDA’DA PARMAK ISIRTACAK BİR ŞÖHRETİN HİKÂYESİ…

Sokakların asi çocuğu Hollanda’nın en parlak medya adamı oldu.

“Kitaplar hayatımı kurtardı. Eğer okumaya başlamasaydım, ya hâlâ hapisteydim ya da mezarda.”

“500 ünlü ve 500 Başarılı Kadın” araştırmamdan sonra, bir ünlü ve başarılı erkek: Özcan Aksoy

Bu haberi çok geç yayınladığım için, okurlarımdan özür diliyorum.

İlhan KARAÇAY yazdı:

Hollanda’daki Türk toplumu hakkında kalem oynatan bir gazeteci-yazar olarak, yakın zamandaki en kapsamlı çalışmalarımın başında, “Hollanda’da Ünlü Türk Kadınları” ve “Hollanda’da Başarılı Türk Kadınları” adlı araştırmam geliyor. O araştırmada tam 500 ünlü Türk kadının ve 500 de başarılı Türk kadının hikâyesini yazdım. KADIN Dergisi tarafından yayınlanacak olan bu araştırmayı tamamladıktan sonra, zihnimin bir köşesinde hep şu soru asılı kaldı:

BİR ERKEĞİN HİKÂYESİ

Kadınların başarı öykülerini yazarken hep aklımda şu soru vardı: “Peki ya erkekler?”
Hollanda’da gurur duyduğumuz birçok erkek var. Ama kadınların açtığı yolda tek bir erkeğin hikâyesini seçmem gerekseydi, hiç tereddüt etmeden Özcan Akyol’u yazardım.
Niçin mi? Çünkü Akyol, yalnızca bireysel bir yükselişin değil; sınıfsal, kültürel ve duygusal katmanlarıyla kolektif bir dönüşümün hikâyesidir: Cezaevi koğuşundan kütüphane raflarına; sokak aralarından edebiyatın merkezine; “yaramaz çocuk” etiketinden kanaat önderliğine uzanan bir yolculuk…

GEÇ YAZILAN BİR HABER

Özcan Akyol’u yirmi yılı aşkın bir zamandır tanıyorum; önce Algemeen Dagblad’taki köşe yazılarından, sonra kitaplarından ve televizyon ekranındaki varlığından. Onunla hiç oturup sohbet etmedim, elini sıkmadım, bir kahve içmedim. Bu mesafeyi özellikle vurguluyorum, çünkü şimdi hakkını teslim ederek övgüyle anlatacağım bu adamı, şahsi bir yakınlık ya da dostluk nedeniyle parlatmadığımın kanıtıdır.

O, Hollanda’da Türk kökenli nice yazar, sanatçı ve ekran yüzü arasında belki de en sıra dışı hikâyeye sahip olanıdır. Çünkü onun yolculuğu sıradan bir başarı öyküsü değil, adeta bir yeniden doğuş hikâyesidir: Karanlık sokaklardan, cezaevi koğuşlarından; kitap raflarına, radyonun ve televizyonun merkezine; oradan da ülkenin en yüksek kültürel platformlarına uzanan bir serüven…

Gençliğinde şiddetle, suçla, polisle, hapishane duvarlarıyla tanıştı. Daha on sekiz yaşına varmadan, Scheveningen Cezaevi’nin ağır kapıları ardında demir parmaklıkların soğukluğunu hissetti. Çoğu insan için bu, hayat defterinin kapandığı andır. Ama onun için başlangıç oldu. Bir gardiyanın tavsiyesiyle cezaevi kütüphanesinde eline aldığı ilk kitap, kaderinin yönünü değiştirdi. Sayfalar ilerledikçe, kelimeler çoğaldıkça, içindeki öfke yerini düşünceye, yıkıcılık yerini yaratıcılığa bıraktı.

Ve yıllar sonra aynı adam, artık “suç dosyalarıyla değil, edebiyat dosyalarıyla” anılan biri oldu. O genç mahkûm, bugün Hollanda saraylarının protokol listelerinde onur konuğu olarak yer buluyor. Dün hücrede tek başına yazı karalayan çocuk, bugün milyonlara hitap eden bir televizyon figürü…

Onu ayrıcalıklı kılan bir başka ayrıntı da ismiyle başladı. Hollandalılar “Özcan” ismini telaffuz etmekte zorlanıyordu. Bir gün kısaca “Eus” dediler. O an belki sıradan bir kolaylıktı, ama farkında olmadan Hollanda kültür hayatına yeni bir imza armağan edilmiş oldu. “Eus”, artık bir takma ad değil, bir markaya, bir sembole dönüştü.

Bugün onun Türkiye’nin çeşitli şehirlerini dolaşarak hem ailesiyle hem de Anadolu insanıyla yaptığı röportajlar, geniş kitleler tarafından ilgiyle izleniyor. Hem Hollanda toplumunu kendi kökleriyle tanıştırıyor, hem de Türk toplumunu Hollanda’daki bir başarı öyküsüyle gururlandırıyor.

Ve şimdi samimiyetle söylüyorum: Hollanda’da böylesi bir ünlü Türk’ü, bugüne kadar sizlere tanıtmamış olmaktan yalnızca derin bir üzüntü değil, aynı zamanda bir gazeteci olarak utanç duyuyorum. Ama geç de olsa, bu satırlarla görevimi yerine getiriyor olmanın huzuru içindeyim.

İşte size, hapisane duvarlarından saraylara uzanan, muhteşem Türk Özcan Akyol’un, nam-ı diğer Eus (Öz)’ün hikâyesi…

DEVENTER’İN ÇOCUĞU: AİLE, MAHALLE, KADER

1984’te Deventer’de, bir Türk işçi ailenin en küçük çocuğu olarak dünyaya gelir Özcan Akyol. Evde üç şey eksiktir: sevgi, eğitim ve güvenlik. Babası fabrikada çalışan, okuma-yazma bilmeyen; yıllar içinde alkolle boğuşan bir adamdır. Anne ise temizlik işlerinde didinen, fedakâr bir emekçidir.

Aile, diğer birçok göçmen gibi “üç yıl çalışıp memlekete dönmek” niyetiyle gelmiştir. Ama o üç yıl, kalıcı bir hayata dönüşür.

80’ler ve 90’ların Deventer’inde, “zwarte school” (siyah okul) diye anılan dezavantajlı okullarda büyür. Dil bariyerleri, düşük beklentiler, sürekli önyargılar… Küçük Özcan’ın öğretmeni ona, “Senin yerin sarışın çocukların arasında değil” diyerek atheneum (yüksek lise) yolunu kapatır, onu mavo (orta okul hattına iter.

Bu haksızlık, onun içindeki öfkeyi ve meydan okuma duygusunu daha da kabartır.

DÜZENSİZLİKTEN SUÇA: KAYIP YILLAR

Evde sevgisizlik, okulda itilmişlik…
Böyle bir çocuk için sokak tek kaçış yoludur. Ama sokak, kucak açmaz; aksine, yeni sorunlar üretir.
Kavgalar, yanlış arkadaşlıklar, küçük suçlar derken polisle yolları kesişir. Daha 18 yaşına bile girmeden, Scheveningen Cezaevi’nin demir kapıları ardına kapanır.
Dışarıdan bakanların çoğu için artık “dosya kapanmıştır, bu çocuk kaybolur, hayatı biter.”
Ama kader, en keskin dönüşlerini bazen en dar koridorlarda saklar.

KIRILMA ÂNI: CEZAEVİ KÜTÜPHANESİ

Bir gardiyanın basit bir tavsiyesi, hayatını değiştiren kıvılcım olur: “Git kütüphaneye, kitaplara bak.”
Başta sadece vakit öldürmek için raflara uzanır. Önüne çıkan ilk kitaplar Baantjer’in polisiye romanlarıdır. Derken başka yazarlar: Maarten ’t Hart, Jan Cremer…

Okudukça kelimeleri çoğalır, kelimeler çoğaldıkça düşünceleri büyür. İşte o günlerde zihnine ilk kez şu cümle düşer: “Benim de anlatacak bir hikâyem var. Hem de kimsenin böyle anlatmadığı bir hikâye…”

Artık kitaplar onun için sadece zaman öldürücü değil, kaderini yeniden yazan birer araçtır.
Sokağın kaba dili yavaş yavaş yerini edebiyatın inceliğine bırakır.
Koğuşta kurduğu cümleler, yıllar sonra ülkenin gündemine damga vuracak bir yazarlığın ilk taslaklarına dönüşür.

İLK BÜYÜK ADIM: YAZARLIĞA YÜRÜYÜŞ

Tahliye olduktan sonra yeniden eğitime sarılır. Önce Deventer’de ROC Aventus, ardından Windesheim Gazetecilik ve kısa bir süre de Vrije Universiteit Amsterdam’da Hollanda dili eğitimi…

2011’de, 11 Eylül kuşağını konu alan bir derlemede yayımlanan kısa öyküsü “Zero Impact”, küçük ama önemli bir adımdır. Kendi hikâyesini yazmaya hazırlandığını gösterir.

Ve 2012’de büyük patlama gelir:
İlk romanı “Eus” yayımlanır.

Yarı otobiyografik nitelikteki bu eser, yalnızca bir hafta içinde on binlerce satılır. Kısa sürede yüz binlere ulaşır, film hakları alınır, Hollanda basını onu konuşmaya başlar.

“EUS”UN GÜCÜ

“Eus”, sıradan bir roman değildir.
Bir göçmen çocuğun hikâyesini bütün çıplaklığıyla ortaya koyar.
Göçmen gençler için: “İlk kez kendimizi bu kadar gerçek gördük” dedirtir.
Hollandalı okurlar için: Gazete manşetlerinin ötesinde, içerden bir sesle yüzleşme imkânı verir.

Roman, önyargılar ile gerçekler arasındaki uçurumu gösterir.
Kimi zaman suç ile şefkat arasındaki ince çizgide gezinir.
Okur, ötekinin hikâyesini okurken aslında kendi toplumunu da sorgular.

İKİNCİ ROMAN: “TURİS” (2016)

Eus’un ikinci romanı “Turis”, bu kez aileyi ve özellikle baba figürünü merkeze alır.
Bir oğlun, babasının çifte hayatı olduğu şüphesiyle açtığı kapılar…

Metin yalnızca kişisel bir hesaplaşma değildir. Göçmen ailelerde otorite, erkeklik, utanç ve sırlar üzerine güçlü bir sorgulamadır.

Okur içinse daha da derindir: Çünkü bireysel travmaların aslında toplumsal kökleri olduğunu cesurca hatırlatır.

OLGUNLUK DÖNEMİ: DENEMELER VE ROMANLARLA MERKEZE YÜRÜYÜŞ

“Generaal zonder leger” (2020)

Hollanda’da her yıl düzenlenen Boekenweek için kaleme aldığı bu deneme, Akyol’un yalnızca hikâye anlatan değil, aynı zamanda tez ortaya koyan bir yazar olduğunu kanıtlar.

Konusu: dil, sınıf ve fırsat eşitliği.
Yazdığı metin yalnızca edebiyat çevrelerinde değil, toplumun geniş kesimlerinde tartışılır. Kitap listelerinde zirveye çıkar. Bu, bir “aykırının merkeze taşındığı” sembolik bir andır.

YOLA DÜŞEN METAFOR: “AFSLAG 23” (2023)

Otoyoldaki bir çıkış rampasından adını alan roman, kimlik ve aidiyet üzerine yeni bir dönemeçtir.
Dili daha sade, anlatımı daha olgun, duyguları daha derin…
Okur üzerinde güçlü bir etki bırakır.
Artık genç bir “asi” değil, olgun bir yazardır.

MİKROFON VE KAMERA ÖNÜNDE: EDEBİYATI YAYMAK

Eus, sadece kitaplarıyla değil, radyo ve televizyon programlarıyla da Hollanda’da farklı bir ses olmayı başardı. Onun amacı yalnızca eğlendirmek değil, insanlara hikâyelerini anlattırmak ve dinleyerek bağ kurmaktı.

RADYO: “ONZE MAN IN DEVENTER”

NPO Radio 1’de gece yarısı yayımlanan bu programda, konuklar Akyol’un evine gelir.
Masada çay vardır, fonda sessizlik… Şöhretle sıradanlık arasındaki duvar kalkar.

Bu samimiyet ona iki kez Nachtwacht Ödülü kazandırır.
Dinleyiciler onun sesinde eksik olan “içtenliği” bulur: Az konuşur, çok dinler.

TELEVİZYON: BERBER KOLTUĞUNDAN BÜYÜK STÜDYOLARA

De Geknipte Gast (BNNVARA): Bir berber koltuğu, makas sesi ve göz teması… Konuklar şöhretlerini unutur, en insanî yanlarını paylaşır.
Sterren op het Doek (MAX): Hollanda kültür hayatının tam merkezinde bir sunuculuk. Eus, artık “merkeze kabul” edilmiş bir figürdür.
De neven van Eus (NTR): Türkiye ve Avrupa arasında köprüler kurar, göç ve kimlik meselelerini işler.
Eus in Medialand, Dwarse Denkers, Vrijdenkers, Eus’ Boekenclub…
Futbol sevgisiyle: Home of Eus / 120 Jaar Go Ahead Eagles (ESPN).

Ayrıca Vandaag Inside programında tartışmalara katılır. Ama onun farkı, polemiği bilgi ve deneyimle beslemesidir.

Ayrıca Zomergasten’da (NPO) yaptığı açıklamalar, göçmen emeğinin Hollanda’ya gelişindeki iktisadi motivasyonu vurgular: “Bu, solun ithali değil; sağcı, varlıklı işverenlerin işgücü ihtiyacıydı. Devlet ise sonuçlarını kurgulamakta geç kaldı.”

TARTIŞMALAR: CESARETİN BEDELİ

Özcan Akyol, cesur eleştirileriyle hem Türk toplumundan hem de Hollanda kamuoyundan tepkiler aldı.
Türk kökenli bazı çevreler onu “milliyetçiliğe ve katı dindarlığa karşı” sözleri nedeniyle eleştirdi.
Hollanda’da ise kimi çevreler onu “aşırı özgüvenli” buldu.

Ama o, tavrını hiçbir zaman gizlemedi:
Alevi-Türk kökenden geldiğini, agnostik bir duruşu benimsediğini, en çok da “yalan, riyâ ve şiddete” karşı olduğunu açıkça söyledi.

2018’de aday gösterildiği Pim Fortuyn Ödülü’nü reddetmesi de aynı tavrın göstergesiydi. Gerekçesi çok netti: “Bu ödül birleştirmek yerine ayrıştırıcı bir etki yapıyor. Ben ise bağlayıcı olmak istiyorum.”

Böylece kendi şöhretini büyütmek yerine, sözünün etkisini korumayı seçti.

ÖZEL HAYAT: KAOSTAN HUZURA

Bir zamanlar sevgisiz büyüyen çocuk, bugün sevgi üreten bir baba…
Özcan Akyol, gazeteci Anna van den Breemer ile evli ve iki çocuk babasıdır.
Çocukken eksik kalan “huzurlu ev” hayalini şimdi kendi yuvasında inşa etmeye çalışıyor. Onun için artık “başarı” sadece kitap, ödül ya da şöhret değil; en çok da huzurlu bir aile ortamıdır.

FUTBOL, KENT, AİDİYET: GO AHEAD EAGLES

Deventer’in Süper Lig takımı Go Ahead Eagles, Akyol’un kent kimliğini ayakta tutan en güçlü bağdır.
ESPN için hazırladığı “Home of Eus” ve “120 Jaar Go Ahead Eagles” projelerinde futbolu bir sosyoloji laboratuvarı gibi işledi:
Tribünlerde sınıf farkları, kökenler, umutlar ve hayal kırıklıkları aynı tezahüratta birleşir.
Eus’un sözleriyle:
“Futbol, bir kentin toplu özgeçmişidir.”

ÖDÜLLER, LİSTELER, TESCİLLER

Özcan Akyol, sadece kitap satışlarıyla değil, kazandığı ödüllerle de Hollanda kültür hayatında yerini sağlamlaştırdı:

Beste Overijsselse Boek (2012)
Cultuurprijs Overijssel (2016)
Gulden Adelaar – Deventer (2017)
Zilveren Nipkowschijf (2018) – De Neven van Eus için
Nachtwacht Ödülü (2019, 2022) – Onze Man in Deventer için

Bestseller 60 notları:

Eus (2012) — En iyi sıra: 13, 12 hafta listede
Turis (2016) — En iyi sıra: 7, 7 hafta listede
Generaal zonder leger (2020) — 1 numara (2 hafta), 3 hafta listede
Afslag 23 (2023) — En iyi sıra: 5, 16 hafta listede

KISA KRONOLOJİ

1984: Deventer’de doğum
2002 civarı: Suça sürükleniş, Scheveningen Cezaevi
2011: İlk öykü “Zero Impact”
2012: Eus yayımlandı
2016: Turis / Toerist
2017–: De neven van Eus (NTR)
2018: Eus in Medialand, Zilveren Nipkowschijf
2019: Sterren op het Doek sunuculuğu, De Geknipte Gast, Nachtwacht Ödülü
2020: Generaal zonder leger – Boekenweek denemesi, 1 numara
2021–: Eus’ Boekenclub, Vrijdenkers, Dwarse Denkers, Home of Eus
2022: Nachtwacht Ödülü (2. kez); Eus’ün tiyatro uyarlaması
2023: Afslag 23
2024–25: Radyo, TV ve köşe yazıları devam ediyor

10 ANEKDOT

1-GTST tercümesi: Çocukken annesine televizyon dizisini tercüme ederken “Ludo’nun açlığı”nı “mutfağa” diye çevirmesi.
2-Okulda itilme: Atheneum yerine mavoya yönlendirilmesi ve “ispat hırsı.”
3-Banka tercümanı: 12 yaşında kardeşinin ipotek görüşmesinde yetişkin gibi çeviri yapması.
4-Cezaevi kütüphanesi: İlk Baantjer polisiye kitabı, yazarlığa giden yolun kıvılcımı.
5-İlk yazı: “Zero Impact” küçük bir metin, büyük bir kapı.
6-İlk romanın şoku: Eus’un bir haftada on binlere ulaşması.
7-Redd-i ödül: Pim Fortuynprijs adaylığını geri çevirmesi.
8-Okul ziyaretleri: Sessiz bir öğrencinin ilk kez söz alması.
9-Tribün sözü: “Futbol, kentin toplu özgeçmişidir.”
10-Evde radyo: Gece yarısı mutfakta kurduğu küçük stüdyo — Hollanda’nın en samimi frekansı.

GENÇLERE VE EĞİTİME DAİR 12 DERS

1-Dil merdivendir: Kelime çoğaldıkça ihtimal çoğalır.
2-Okul kader değildir: Yanlış yönlendirme tersine çevrilebilir.
3-Okuma hayat kurtarır: Cezaevinde bile.
4-Sırları açın: Ev içi şiddet ve sırlar, konuşulunca iyileşir.
5-Kendini yaz: Herkesin anlatacak özgün bir hikâyesi var.
6-Merkez dışı kıymettir: Kenar mahalle, büyük edebiyatın ham maddesidir.
7-Çifte bakış: Hem göçmenin hem Hollandalının gözünden bak.
8-Cesaret & Nezaket: Sert sözü, medeni üslupla söyle.
9-Aidiyet çoğuldur: Deventer de, Anadolu da senindir.
10-Hata sermayedir: Düşüşler anlatının en güçlü bölümleridir.
11-Mikrofon sorumluluktur: Medyada görünürlük = etik ödev.
12-Aileyi yeniden kur: Geçmişin açığını gelecekte kapat.

YAZAR OLARAK GÜÇLÜ YANLAR

Anlatı dürüstlüğü: Kendi kusur ve düşüşlerini saklamaz.
Dil ekonomisi: Kısa cümle, kuvvetli etki.
Sosyolojik radar: Sınıf, din, milliyetçilik, medya…
Medya okuryazarlığı: Mikrofon ve kamera disiplinini yazıya taşır.
Okurla mesafe: Yakın, ama popülizme düşmeden.

TOPLUMSAL YORUM: ÇOK KÜLTÜRLÜLÜĞÜN DOĞRU OKUNUŞU

Özcan Akyol’un sürekli vurguladığı temel noktalardan biri şudur: Türk misafir işçilerin Hollanda’ya gelişi, bazı kişilerin iddia ettiği gibi ideolojik bir sol proje değildi. Aslında bu, ucuz iş gücüne acilen ihtiyaç duyan sağcı, varlıklı işverenlerin girişimiydi. Buna karşılık hükümet yavaş davrandı ve toplumsal sonuçları büyük ölçüde kendi hâline bıraktı.

Bu gerçekçi analizle Akyol, basitleştirici ve çoğu kez suçlayıcı söylemlere bir alternatif sunuyor. Tartışmayı sloganlardan ve duygulardan uzaklaştırarak tarihsel ve ekonomik bir perspektife oturtuyor. Böylece göçün bir komplo ya da başarısızlık değil, etkileri ancak çok sonraları fark edilen sosyo-ekonomik bir süreç olduğunu gösteriyor.

Onun mesajı, hem Hollandalı hem de Türk okurlar için açık ve evrenseldir:

“Önyargılar yerini bilgiye, sloganlar yerini gerçek hikâyelere bırakmalıdır.”

Böylece Akyol, sadece yazar ya da sunucu değil, aynı zamanda topluluklar ve kuşaklar arasında köprüler kuran bir kamusal düşünür olarak konumlanıyor.

HAPİSANE DUVARLARINDAN SARAYLARA: HOLLANDA’DA PARMAK ISIRTACAK BİR ŞÖHRETİN HİKÂYESİ…

20 Ağu 2025 | 3 Yorumlar

Sokakların asi çocuğu Hollanda’nın en parlak medya adamı oldu.

“Kitaplar hayatımı kurtardı. Eğer okumaya başlamasaydım, ya hâlâ hapisteydim ya da mezarda.”

“500 ünlü ve 500 Başarılı Kadın” araştırmamdan sonra, bir ünlü ve başarılı erkek: Özcan Akyol

Bu haberi çok geç yayınladığım için, okurlarımdan özür diliyorum.

(Haberin Hollandacası en altta.
Nederlandse versie is onderaan)

İlhan KARAÇAY yazdı:

Hollanda’daki Türk toplumu hakkında kalem oynatan bir gazeteci-yazar olarak, yakın zamandaki en kapsamlı çalışmalarımın başında, “Hollanda’da Ünlü Türk Kadınları” ve “Hollanda’da Başarılı Türk Kadınları” adlı araştırmam geliyor. O araştırmada tam 500 ünlü Türk kadının ve 500 de başarılı Türk kadının hikâyesini yazdım. KADIN Dergisi tarafından yayınlanacak olan bu araştırmayı tamamladıktan sonra, zihnimin bir köşesinde hep şu soru asılı kaldı:

BİR ERKEĞİN HİKÂYESİ

Kadınların başarı öykülerini yazarken hep aklımda şu soru vardı: “Peki ya erkekler?”
Hollanda’da gurur duyduğumuz birçok erkek var. Ama kadınların açtığı yolda tek bir erkeğin hikâyesini seçmem gerekseydi, hiç tereddüt etmeden Özcan Akyol’u yazardım.
Niçin mi? Çünkü Akyol, yalnızca bireysel bir yükselişin değil; sınıfsal, kültürel ve duygusal katmanlarıyla kolektif bir dönüşümün hikâyesidir: Cezaevi koğuşundan kütüphane raflarına; sokak aralarından edebiyatın merkezine; “yaramaz çocuk” etiketinden kanaat önderliğine uzanan bir yolculuk…

GEÇ YAZILAN BİR HABER

Özcan Akyol’u yirmi yılı aşkın bir zamandır tanıyorum; önce Algemeen Dagblad’taki köşe yazılarından, sonra kitaplarından ve televizyon ekranındaki varlığından. Onunla hiç oturup sohbet etmedim, elini sıkmadım, bir kahve içmedim. Bu mesafeyi özellikle vurguluyorum, çünkü şimdi hakkını teslim ederek övgüyle anlatacağım bu adamı, şahsi bir yakınlık ya da dostluk nedeniyle parlatmadığımın kanıtıdır.

O, Hollanda’da Türk kökenli nice yazar, sanatçı ve ekran yüzü arasında belki de en sıra dışı hikâyeye sahip olanıdır. Çünkü onun yolculuğu sıradan bir başarı öyküsü değil, adeta bir yeniden doğuş hikâyesidir: Karanlık sokaklardan, cezaevi koğuşlarından; kitap raflarına, radyonun ve televizyonun merkezine; oradan da ülkenin en yüksek kültürel platformlarına uzanan bir serüven…

Gençliğinde şiddetle, suçla, polisle, hapishane duvarlarıyla tanıştı. Daha on sekiz yaşına varmadan, Scheveningen Cezaevi’nin ağır kapıları ardında demir parmaklıkların soğukluğunu hissetti. Çoğu insan için bu, hayat defterinin kapandığı andır. Ama onun için başlangıç oldu. Bir gardiyanın tavsiyesiyle cezaevi kütüphanesinde eline aldığı ilk kitap, kaderinin yönünü değiştirdi. Sayfalar ilerledikçe, kelimeler çoğaldıkça, içindeki öfke yerini düşünceye, yıkıcılık yerini yaratıcılığa bıraktı.

Ve yıllar sonra aynı adam, artık “suç dosyalarıyla değil, edebiyat dosyalarıyla” anılan biri oldu. O genç mahkûm, bugün Hollanda saraylarının protokol listelerinde onur konuğu olarak yer buluyor. Dün hücrede tek başına yazı karalayan çocuk, bugün milyonlara hitap eden bir televizyon figürü…

Onu ayrıcalıklı kılan bir başka ayrıntı da ismiyle başladı. Hollandalılar “Özcan” ismini telaffuz etmekte zorlanıyordu. Bir gün kısaca “Eus” dediler. O an belki sıradan bir kolaylıktı, ama farkında olmadan Hollanda kültür hayatına yeni bir imza armağan edilmiş oldu. “Eus”, artık bir takma ad değil, bir markaya, bir sembole dönüştü.

Bugün onun Türkiye’nin çeşitli şehirlerini dolaşarak hem ailesiyle hem de Anadolu insanıyla yaptığı röportajlar, geniş kitleler tarafından ilgiyle izleniyor. Hem Hollanda toplumunu kendi kökleriyle tanıştırıyor, hem de Türk toplumunu Hollanda’daki bir başarı öyküsüyle gururlandırıyor.

Ve şimdi samimiyetle söylüyorum: Hollanda’da böylesi bir ünlü Türk’ü, bugüne kadar sizlere tanıtmamış olmaktan yalnızca derin bir üzüntü değil, aynı zamanda bir gazeteci olarak utanç duyuyorum. Ama geç de olsa, bu satırlarla görevimi yerine getiriyor olmanın huzuru içindeyim.

İşte size, hapisane duvarlarından saraylara uzanan, muhteşem Türk Özcan Akyol’un, nam-ı diğer Eus (Öz)’ün hikâyesi…

DEVENTER’İN ÇOCUĞU: AİLE, MAHALLE, KADER

1984’te Deventer’de, bir Türk işçi ailenin en küçük çocuğu olarak dünyaya gelir Özcan Akyol. Evde üç şey eksiktir: sevgi, eğitim ve güvenlik. Babası fabrikada çalışan, okuma-yazma bilmeyen; yıllar içinde alkolle boğuşan bir adamdır. Anne ise temizlik işlerinde didinen, fedakâr bir emekçidir.

Aile, diğer birçok göçmen gibi “üç yıl çalışıp memlekete dönmek” niyetiyle gelmiştir. Ama o üç yıl, kalıcı bir hayata dönüşür.

80’ler ve 90’ların Deventer’inde, “zwarte school” (siyah okul) diye anılan dezavantajlı okullarda büyür. Dil bariyerleri, düşük beklentiler, sürekli önyargılar… Küçük Özcan’ın öğretmeni ona, “Senin yerin sarışın çocukların arasında değil” diyerek atheneum (yüksek lise) yolunu kapatır, onu mavo (orta okul hattına iter.

Bu haksızlık, onun içindeki öfkeyi ve meydan okuma duygusunu daha da kabartır.

DÜZENSİZLİKTEN SUÇA: KAYIP YILLAR

Evde sevgisizlik, okulda itilmişlik…
Böyle bir çocuk için sokak tek kaçış yoludur. Ama sokak, kucak açmaz; aksine, yeni sorunlar üretir.
Kavgalar, yanlış arkadaşlıklar, küçük suçlar derken polisle yolları kesişir. Daha 18 yaşına bile girmeden, Scheveningen Cezaevi’nin demir kapıları ardına kapanır.
Dışarıdan bakanların çoğu için artık “dosya kapanmıştır, bu çocuk kaybolur, hayatı biter.”
Ama kader, en keskin dönüşlerini bazen en dar koridorlarda saklar.

KIRILMA ÂNI: CEZAEVİ KÜTÜPHANESİ

Bir gardiyanın basit bir tavsiyesi, hayatını değiştiren kıvılcım olur: “Git kütüphaneye, kitaplara bak.”
Başta sadece vakit öldürmek için raflara uzanır. Önüne çıkan ilk kitaplar Baantjer’in polisiye romanlarıdır. Derken başka yazarlar: Maarten ’t Hart, Jan Cremer…

Okudukça kelimeleri çoğalır, kelimeler çoğaldıkça düşünceleri büyür. İşte o günlerde zihnine ilk kez şu cümle düşer: “Benim de anlatacak bir hikâyem var. Hem de kimsenin böyle anlatmadığı bir hikâye…”

Artık kitaplar onun için sadece zaman öldürücü değil, kaderini yeniden yazan birer araçtır.
Sokağın kaba dili yavaş yavaş yerini edebiyatın inceliğine bırakır.
Koğuşta kurduğu cümleler, yıllar sonra ülkenin gündemine damga vuracak bir yazarlığın ilk taslaklarına dönüşür.

İLK BÜYÜK ADIM: YAZARLIĞA YÜRÜYÜŞ

Tahliye olduktan sonra yeniden eğitime sarılır. Önce Deventer’de ROC Aventus, ardından Windesheim Gazetecilik ve kısa bir süre de Vrije Universiteit Amsterdam’da Hollanda dili eğitimi…

2011’de, 11 Eylül kuşağını konu alan bir derlemede yayımlanan kısa öyküsü “Zero Impact”, küçük ama önemli bir adımdır. Kendi hikâyesini yazmaya hazırlandığını gösterir.

Ve 2012’de büyük patlama gelir:
İlk romanı “Eus” yayımlanır.

Yarı otobiyografik nitelikteki bu eser, yalnızca bir hafta içinde on binlerce satılır. Kısa sürede yüz binlere ulaşır, film hakları alınır, Hollanda basını onu konuşmaya başlar.

“EUS”UN GÜCÜ

“Eus”, sıradan bir roman değildir.
Bir göçmen çocuğun hikâyesini bütün çıplaklığıyla ortaya koyar.
Göçmen gençler için: “İlk kez kendimizi bu kadar gerçek gördük” dedirtir.
Hollandalı okurlar için: Gazete manşetlerinin ötesinde, içerden bir sesle yüzleşme imkânı verir.

Roman, önyargılar ile gerçekler arasındaki uçurumu gösterir.
Kimi zaman suç ile şefkat arasındaki ince çizgide gezinir.
Okur, ötekinin hikâyesini okurken aslında kendi toplumunu da sorgular.

İKİNCİ ROMAN: “TURİS” (2016)

Eus’un ikinci romanı “Turis”, bu kez aileyi ve özellikle baba figürünü merkeze alır.
Bir oğlun, babasının çifte hayatı olduğu şüphesiyle açtığı kapılar…

Metin yalnızca kişisel bir hesaplaşma değildir. Göçmen ailelerde otorite, erkeklik, utanç ve sırlar üzerine güçlü bir sorgulamadır.

Okur içinse daha da derindir: Çünkü bireysel travmaların aslında toplumsal kökleri olduğunu cesurca hatırlatır.

OLGUNLUK DÖNEMİ: DENEMELER VE ROMANLARLA MERKEZE YÜRÜYÜŞ

“Generaal zonder leger” (2020)

Hollanda’da her yıl düzenlenen Boekenweek için kaleme aldığı bu deneme, Akyol’un yalnızca hikâye anlatan değil, aynı zamanda tez ortaya koyan bir yazar olduğunu kanıtlar.

Konusu: dil, sınıf ve fırsat eşitliği.
Yazdığı metin yalnızca edebiyat çevrelerinde değil, toplumun geniş kesimlerinde tartışılır. Kitap listelerinde zirveye çıkar. Bu, bir “aykırının merkeze taşındığı” sembolik bir andır.

YOLA DÜŞEN METAFOR: “AFSLAG 23” (2023)

Otoyoldaki bir çıkış rampasından adını alan roman, kimlik ve aidiyet üzerine yeni bir dönemeçtir.
Dili daha sade, anlatımı daha olgun, duyguları daha derin…
Okur üzerinde güçlü bir etki bırakır.
Artık genç bir “asi” değil, olgun bir yazardır.

MİKROFON VE KAMERA ÖNÜNDE: EDEBİYATI YAYMAK

Eus, sadece kitaplarıyla değil, radyo ve televizyon programlarıyla da Hollanda’da farklı bir ses olmayı başardı. Onun amacı yalnızca eğlendirmek değil, insanlara hikâyelerini anlattırmak ve dinleyerek bağ kurmaktı.

RADYO: “ONZE MAN IN DEVENTER”

NPO Radio 1’de gece yarısı yayımlanan bu programda, konuklar Akyol’un evine gelir.
Masada çay vardır, fonda sessizlik… Şöhretle sıradanlık arasındaki duvar kalkar.

Bu samimiyet ona iki kez Nachtwacht Ödülü kazandırır.
Dinleyiciler onun sesinde eksik olan “içtenliği” bulur: Az konuşur, çok dinler.

TELEVİZYON: BERBER KOLTUĞUNDAN BÜYÜK STÜDYOLARA

De Geknipte Gast (BNNVARA): Bir berber koltuğu, makas sesi ve göz teması… Konuklar şöhretlerini unutur, en insanî yanlarını paylaşır.
Sterren op het Doek (MAX): Hollanda kültür hayatının tam merkezinde bir sunuculuk. Eus, artık “merkeze kabul” edilmiş bir figürdür.
De neven van Eus (NTR): Türkiye ve Avrupa arasında köprüler kurar, göç ve kimlik meselelerini işler.
Eus in Medialand, Dwarse Denkers, Vrijdenkers, Eus’ Boekenclub…
Futbol sevgisiyle: Home of Eus / 120 Jaar Go Ahead Eagles (ESPN).

Ayrıca Vandaag Inside programında tartışmalara katılır. Ama onun farkı, polemiği bilgi ve deneyimle beslemesidir.

Ayrıca Zomergasten’da (NPO) yaptığı açıklamalar, göçmen emeğinin Hollanda’ya gelişindeki iktisadi motivasyonu vurgular: “Bu, solun ithali değil; sağcı, varlıklı işverenlerin işgücü ihtiyacıydı. Devlet ise sonuçlarını kurgulamakta geç kaldı.”

TARTIŞMALAR: CESARETİN BEDELİ

Özcan Akyol, cesur eleştirileriyle hem Türk toplumundan hem de Hollanda kamuoyundan tepkiler aldı.
Türk kökenli bazı çevreler onu “milliyetçiliğe ve katı dindarlığa karşı” sözleri nedeniyle eleştirdi.
Hollanda’da ise kimi çevreler onu “aşırı özgüvenli” buldu.

Ama o, tavrını hiçbir zaman gizlemedi:
Alevi-Türk kökenden geldiğini, agnostik bir duruşu benimsediğini, en çok da “yalan, riyâ ve şiddete” karşı olduğunu açıkça söyledi.

2018’de aday gösterildiği Pim Fortuyn Ödülü’nü reddetmesi de aynı tavrın göstergesiydi. Gerekçesi çok netti: “Bu ödül birleştirmek yerine ayrıştırıcı bir etki yapıyor. Ben ise bağlayıcı olmak istiyorum.”

Böylece kendi şöhretini büyütmek yerine, sözünün etkisini korumayı seçti.

ÖZEL HAYAT: KAOSTAN HUZURA

Bir zamanlar sevgisiz büyüyen çocuk, bugün sevgi üreten bir baba…
Özcan Akyol, gazeteci Anna van den Breemer ile evli ve iki çocuk babasıdır.
Çocukken eksik kalan “huzurlu ev” hayalini şimdi kendi yuvasında inşa etmeye çalışıyor. Onun için artık “başarı” sadece kitap, ödül ya da şöhret değil; en çok da huzurlu bir aile ortamıdır.

FUTBOL, KENT, AİDİYET: GO AHEAD EAGLES

Deventer’in Süper Lig takımı Go Ahead Eagles, Akyol’un kent kimliğini ayakta tutan en güçlü bağdır.
ESPN için hazırladığı “Home of Eus” ve “120 Jaar Go Ahead Eagles” projelerinde futbolu bir sosyoloji laboratuvarı gibi işledi:
Tribünlerde sınıf farkları, kökenler, umutlar ve hayal kırıklıkları aynı tezahüratta birleşir.
Eus’un sözleriyle:
“Futbol, bir kentin toplu özgeçmişidir.”

ÖDÜLLER, LİSTELER, TESCİLLER

Özcan Akyol, sadece kitap satışlarıyla değil, kazandığı ödüllerle de Hollanda kültür hayatında yerini sağlamlaştırdı:

Beste Overijsselse Boek (2012)
Cultuurprijs Overijssel (2016)
Gulden Adelaar – Deventer (2017)
Zilveren Nipkowschijf (2018) – De Neven van Eus için
Nachtwacht Ödülü (2019, 2022) – Onze Man in Deventer için

Bestseller 60 notları:

Eus (2012) — En iyi sıra: 13, 12 hafta listede
Turis (2016) — En iyi sıra: 7, 7 hafta listede
Generaal zonder leger (2020) — 1 numara (2 hafta), 3 hafta listede
Afslag 23 (2023) — En iyi sıra: 5, 16 hafta listede

KISA KRONOLOJİ

1984: Deventer’de doğum
2002 civarı: Suça sürükleniş, Scheveningen Cezaevi
2011: İlk öykü “Zero Impact”
2012: Eus yayımlandı
2016: Turis / Toerist
2017–: De neven van Eus (NTR)
2018: Eus in Medialand, Zilveren Nipkowschijf
2019: Sterren op het Doek sunuculuğu, De Geknipte Gast, Nachtwacht Ödülü
2020: Generaal zonder leger – Boekenweek denemesi, 1 numara
2021–: Eus’ Boekenclub, Vrijdenkers, Dwarse Denkers, Home of Eus
2022: Nachtwacht Ödülü (2. kez); Eus’ün tiyatro uyarlaması
2023: Afslag 23
2024–25: Radyo, TV ve köşe yazıları devam ediyor

10 ANEKDOT

1-GTST tercümesi: Çocukken annesine televizyon dizisini tercüme ederken “Ludo’nun açlığı”nı “mutfağa” diye çevirmesi.
2-Okulda itilme: Atheneum yerine mavoya yönlendirilmesi ve “ispat hırsı.”
3-Banka tercümanı: 12 yaşında kardeşinin ipotek görüşmesinde yetişkin gibi çeviri yapması.
4-Cezaevi kütüphanesi: İlk Baantjer polisiye kitabı, yazarlığa giden yolun kıvılcımı.
5-İlk yazı: “Zero Impact” küçük bir metin, büyük bir kapı.
6-İlk romanın şoku: Eus’un bir haftada on binlere ulaşması.
7-Redd-i ödül: Pim Fortuynprijs adaylığını geri çevirmesi.
8-Okul ziyaretleri: Sessiz bir öğrencinin ilk kez söz alması.
9-Tribün sözü: “Futbol, kentin toplu özgeçmişidir.”
10-Evde radyo: Gece yarısı mutfakta kurduğu küçük stüdyo — Hollanda’nın en samimi frekansı.

GENÇLERE VE EĞİTİME DAİR 12 DERS

1-Dil merdivendir: Kelime çoğaldıkça ihtimal çoğalır.
2-Okul kader değildir: Yanlış yönlendirme tersine çevrilebilir.
3-Okuma hayat kurtarır: Cezaevinde bile.
4-Sırları açın: Ev içi şiddet ve sırlar, konuşulunca iyileşir.
5-Kendini yaz: Herkesin anlatacak özgün bir hikâyesi var.
6-Merkez dışı kıymettir: Kenar mahalle, büyük edebiyatın ham maddesidir.
7-Çifte bakış: Hem göçmenin hem Hollandalının gözünden bak.
8-Cesaret & Nezaket: Sert sözü, medeni üslupla söyle.
9-Aidiyet çoğuldur: Deventer de, Anadolu da senindir.
10-Hata sermayedir: Düşüşler anlatının en güçlü bölümleridir.
11-Mikrofon sorumluluktur: Medyada görünürlük = etik ödev.
12-Aileyi yeniden kur: Geçmişin açığını gelecekte kapat.

YAZAR OLARAK GÜÇLÜ YANLAR

Anlatı dürüstlüğü: Kendi kusur ve düşüşlerini saklamaz.
Dil ekonomisi: Kısa cümle, kuvvetli etki.
Sosyolojik radar: Sınıf, din, milliyetçilik, medya…
Medya okuryazarlığı: Mikrofon ve kamera disiplinini yazıya taşır.
Okurla mesafe: Yakın, ama popülizme düşmeden.

TOPLUMSAL YORUM: ÇOK KÜLTÜRLÜLÜĞÜN DOĞRU OKUNUŞU

Özcan Akyol’un sürekli vurguladığı temel noktalardan biri şudur: Türk misafir işçilerin Hollanda’ya gelişi, bazı kişilerin iddia ettiği gibi ideolojik bir sol proje değildi. Aslında bu, ucuz iş gücüne acilen ihtiyaç duyan sağcı, varlıklı işverenlerin girişimiydi. Buna karşılık hükümet yavaş davrandı ve toplumsal sonuçları büyük ölçüde kendi hâline bıraktı.

Bu gerçekçi analizle Akyol, basitleştirici ve çoğu kez suçlayıcı söylemlere bir alternatif sunuyor. Tartışmayı sloganlardan ve duygulardan uzaklaştırarak tarihsel ve ekonomik bir perspektife oturtuyor. Böylece göçün bir komplo ya da başarısızlık değil, etkileri ancak çok sonraları fark edilen sosyo-ekonomik bir süreç olduğunu gösteriyor.

Onun mesajı, hem Hollandalı hem de Türk okurlar için açık ve evrenseldir:

“Önyargılar yerini bilgiye, sloganlar yerini gerçek hikâyelere bırakmalıdır.”

Böylece Akyol, sadece yazar ya da sunucu değil, aynı zamanda topluluklar ve kuşaklar arasında köprüler kuran bir kamusal düşünür olarak konumlanıyor.

                                     **************************************
(Dit artikel is in feite bedoeld voor de lezers in Turkije. Maar in de hoop dat het ook de interesse van de Nederlandse lezers zal wekken, presenteer ik het u aan.)

VAN CELLMUREN TOT PALEIZEN: HET VERHAAL VAN EEN OPVALLENDE BEROEMDHEID IN NEDERLAND…

De rebelse jongen van de straat werd de meest spraakmakende mediapersoon van Nederland.

“Boeken hebben mijn leven gered. Als ik niet was gaan lezen, zat ik nu nog steeds in de gevangenis of lag ik op het kerkhof.”

Na mijn onderzoek naar “500 Beroemde en 500 Succesvolle Vrouwen”, nu een beroemde en succesvolle man: Özcan Akyol

Ik bied mijn lezers mijn excuses aan dat ik dit verhaal zo laat publiceer.

Geschreven door İlhan KARAÇAY:

Als journalist en schrijver die al decennialang over de Turkse gemeenschap in Nederland schrijft, behoren mijn meest omvangrijke onderzoeken van de laatste tijd tot de reeks: “Beroemde Turkse Vrouwen in Nederland” en “Succesvolle Turkse Vrouwen in Nederland”. In dat onderzoek beschreef ik de levensverhalen van maar liefst 500 beroemde en 500 succesvolle vrouwen. Nadat dit onderzoek dat door het tijdschrift KADIN zal worden gepubliceerd afgerond was, bleef er één vraag in mijn hoofd hangen.

HET VERHAAL VAN EEN MAN

Tijdens het schrijven over de succesverhalen van vrouwen, hield ik voortdurend één vraag in gedachten: “Maar hoe zit het met de mannen?”
Er zijn vele mannen in Nederland op wie wij trots kunnen zijn. Maar als ik slechts één verhaal van een man zou moeten kiezen, zou ik zonder aarzeling over Özcan Akyol schrijven.
Waarom? Omdat Akyol niet alleen het verhaal is van een persoonlijke opkomst, maar ook van een collectieve transformatie met sociale, culturele en emotionele lagen: van de gevangeniscel naar de boekenplank; van de achterbuurten naar het hart van de literatuur; van het etiket “lastige jongen” naar de rol van opiniemaker.

EEN LAAT GESCHREVEN VERHAAL

Ik ken Özcan Akyol al meer dan twintig jaar; via zijn columns, daarna via zijn boeken en televisieoptredens. Maar ik heb hem nooit persoonlijk ontmoet, nooit een hand gegeven, nooit samen koffie gedronken. Dat benadruk ik bewust, omdat het bewijst dat de lof die ik nu voor hem uitspreek, niet voortkomt uit persoonlijke vriendschap, maar uit oprechte waardering.

Hij is misschien wel degene met het meest uitzonderlijke levensverhaal onder alle schrijvers, kunstenaars en mediapersoonlijkheden van Turkse afkomst in Nederland. Want zijn weg is geen gewoon succesverhaal, maar een waarachtig verhaal van wedergeboorte: van donkere straten naar gevangeniscellen; van de bibliotheek naar de radio en televisie; en van daaruit tot de hoogste culturele podia van het land.

In zijn jeugd kwam hij in aanraking met geweld, criminaliteit, politie en gevangenismuren. Nog vóór zijn achttiende voelde hij de koude tralies van de Scheveningen-gevangenis. Voor velen betekent dat het einde van een levenstraject. Maar voor hem was het juist een begin. Dankzij het advies van een bewaker kwam hij in de gevangenisbibliotheek terecht. Het eerste boek dat hij daar oppakte, veranderde zijn lot. Hoe meer bladzijden hij omsloeg, hoe meer woorden hij leerde, en hoe meer zijn woede plaatsmaakte voor reflectie; destructie voor creativiteit.

En jaren later was diezelfde jongen niet langer bekend door “strafdossiers”, maar door “literatuurdossiers”. De jonge gevangene werd een eregast op de protocollijsten van Nederlandse paleizen. De jongen die ooit in een cel in stilte schreef, groeide uit tot een televisiegezicht dat miljoenen bereikt.

Een ander detail dat hem bijzonder maakt, begon bij zijn naam. Nederlanders vonden het moeilijk om “Özcan” uit te spreken. Op een dag noemden ze hem kortweg “Eus”. Toen leek het slechts een gemakzuchtige afkorting, maar ongemerkt schonk het de Nederlandse cultuurwereld een nieuw handelsmerk. “Eus” werd geen bijnaam meer, maar een merk, een symbool.

Vandaag de dag volgen honderdduizenden kijkers zijn reizen door Turkije, waar hij samen met zijn familie gesprekken voert met lokale bewoners. Daarmee verbindt hij niet alleen de Nederlandse samenleving met zijn wortels, maar geeft hij ook de Turkse gemeenschap in Nederland een reden tot trots.

En ik zeg dit oprecht: het feit dat ik zo’n beroemde Nederlander van Turkse afkomst tot nu toe nooit aan u heb voorgesteld, vervult mij niet alleen met spijt, maar ook met schaamte als journalist. Maar beter laat dan nooit: met deze regels vervul ik eindelijk mijn taak.

Hier is het verhaal van de indrukwekkende Turk Özcan Akyol, alias Eus (Öz), die de weg ging van gevangenismuren naar paleizen…

HET KIND VAN DEVENTER: GEZIN, BUURT, LOT

In 1984 wordt Özcan Akyol geboren in Deventer, als jongste kind van een Turks arbeidersgezin. Thuis ontbreken drie dingen: liefde, onderwijs en veiligheid. Zijn vader, een fabrieksarbeider die niet kan lezen of schrijven, raakt in de loop der jaren verstrikt in alcoholproblemen. Zijn moeder werkt onophoudelijk als schoonmaakster, een toegewijde arbeidster.

Zoals zovele gastarbeiders was het gezin met het idee gekomen “drie jaar werken en dan terugkeren naar het vaderland.” Maar die drie jaar veranderden in een permanent bestaan.

In het Deventer van de jaren tachtig en negentig groeit hij op op een zogeheten “zwarte school” – scholen met een achterstandsetiket. Taalbarrières, lage verwachtingen, constante vooroordelen… Een leraar zegt tegen de jonge Özcan: “Jouw plek is niet tussen de blonde kinderen” en sluit zo de weg naar het atheneum af, waardoor hij naar het mavo wordt gestuurd.

Dit onrecht wakkert zijn woede en zijn drang om zich te bewijzen alleen maar verder aan.

VAN WANORDE NAAR CRIMINALITEIT: VERLOREN JAREN

Thuis een gebrek aan liefde, op school buitengesloten…
Voor zo’n kind blijft de straat de enige uitweg. Maar de straat biedt geen troost; integendeel, ze brengt nieuwe problemen met zich mee.
Vechtpartijen, verkeerde vrienden, kleine misdrijven… al snel kruist hij het pad van de politie. Nog vóór zijn achttiende sluiten de zware deuren van de Scheveningen-gevangenis zich achter hem.
Voor de buitenwereld is het dossier daarmee afgesloten: “Deze jongen raakt verloren, zijn leven is voorbij.”
Maar het lot bewaart soms zijn scherpste wendingen voor de smalste gangen.

KEERPUNT: DE GEVANGENISBIBLIOTHEEK

Een eenvoudige tip van een bewaker wordt de vonk die zijn leven verandert: “Ga eens naar de bibliotheek, kijk eens naar die boeken.”

Aanvankelijk grijpt hij alleen maar naar de planken om de tijd te doden. De eerste boeken die hij in handen krijgt, zijn de politieromans van Baantjer. Daarna volgen andere schrijvers: Maarten ’t Hart, Jan Cremer…

Hoe meer hij leest, hoe meer woorden hij verzamelt, en hoe groter zijn gedachten worden. In die dagen verschijnt voor het eerst een zin in zijn hoofd: “Ik heb ook een verhaal te vertellen. Een verhaal dat nog niemand zo heeft verteld…”

Vanaf dat moment zijn boeken niet langer tijdverdrijf, maar instrumenten om zijn lot opnieuw te schrijven.

De ruwe taal van de straat maakt langzaam plaats voor de verfijning van de literatuur.
De zinnen die hij in de cel noteert, worden jaren later de eerste schetsen van een schrijverschap dat het land zou beroeren.

EERSTE GROTE STAP: DE WEG NAAR HET SCHRIJVERSCHAP

Na zijn vrijlating pakt hij zijn opleiding opnieuw op. Eerst ROC Aventus in Deventer, daarna Journalistiek aan Windesheim en korte tijd ook Nederlandse Taal en Cultuur aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

In 2011 verschijnt zijn korte verhaal “Zero Impact” in een bundel over de 9/11-generatie — een kleine, maar veelzeggende stap. Het laat zien dat hij klaar is om zijn eigen verhaal te schrijven.

En dan komt in 2012 de grote doorbraak:
Zijn debuutroman “Eus” verschijnt.

Dit half-autobiografische werk verkoopt binnen één week tienduizenden exemplaren. In korte tijd loopt de teller op tot honderdduizenden, de filmrechten worden gekocht, en de Nederlandse pers spreekt erover.

DE KRACHT VAN “EUS”

“Eus” is geen gewone roman.
Het legt het verhaal van een migrantenkind in al zijn rauwe werkelijkheid bloot.

Voor migrantenjongeren betekende het: “Voor het eerst zagen we onszelf zo echt terug in een boek.”
Voor Nederlandse lezers bood het een kans om, voorbij de krantenkoppen, van binnenuit geconfronteerd te worden met een stem uit de gemeenschap zelf.

De roman laat de kloof zien tussen vooroordelen en de werkelijkheid.
Soms balanceert het verhaal op de dunne lijn tussen misdaad en mededogen.

De lezer die het verhaal van “de ander” leest, wordt tegelijk uitgedaagd om de eigen samenleving in vraag te stellen.

TWEEDE ROMAN: “TURIS” (2016)

Eus’ tweede roman “Turis” plaatst dit keer het gezin en in het bijzonder de vaderfiguur centraal.

Een zoon die, met de verdenking dat zijn vader een dubbelleven leidt, deuren opent die jarenlang gesloten bleven…

De tekst is niet alleen een persoonlijke afrekening. Het is ook een krachtige reflectie op autoriteit, mannelijkheid, schaamte en geheimen binnen migrantenfamilies.

Voor de lezer is het nog dieper: omdat het moedig herinnert aan het feit dat persoonlijke trauma’s vaak maatschappelijke wortels hebben.

PERIODE VAN VOLWASSENHEID: MET ESSAYS EN ROMANS NAAR HET CENTRUM

“Generaal zonder leger” (2020)
Voor de jaarlijkse Boekenweek schrijft Akyol dit essay, waarmee hij bewijst dat hij niet alleen verhalenverteller is, maar ook een schrijver die stellingen durft te poneren.
Thema: taal, klasse en gelijke kansen.

Zijn tekst wordt niet alleen in literaire kringen besproken, maar ook in brede lagen van de samenleving. Het boek bereikt de top van de bestsellerlijsten. Het is een symbolisch moment: de “dwarsligger” die naar het centrum van de aandacht wordt gehaald.

DE METAFORISCHE WEG: “AFSLAG 23” (2023)

De roman, vernoemd naar een afrit op de snelweg, markeert een nieuwe wending in zijn zoektocht naar identiteit en verbondenheid.

De taal is eenvoudiger, de toon volwassener, de emoties dieper…
Het boek laat een krachtige indruk achter bij de lezer.

Hij is niet langer de jonge “rebel”, maar een volwassen auteur.

ACHTER MICROFOON EN CAMERA: LITERATUUR VERSPREIDEN

Eus wist zich niet alleen met zijn boeken, maar ook met radio- en televisieprogramma’s tot een ander geluid in Nederland te ontwikkelen. Zijn doel was niet louter vermaken, maar mensen hun verhalen laten vertellen en door luisteren verbinding creëren.

RADIO: “ONZE MAN IN DEVENTER”

In dit nachtelijke programma op NPO Radio 1 ontvangen luisteraars gasten in Akyol’s eigen huis.
Er staat thee op tafel, de stilte vormt de achtergrond… De muur tussen beroemdheid en alledaagsheid valt weg.

Deze intimiteit levert hem tweemaal de Nachtwacht Award op.
Luisteraars herkennen in zijn stem precies datgene wat elders ontbreekt: echtheid. Hij spreekt weinig, maar luistert veel.

TELEVISIE: VAN KAPPERSSTOEL TOT GROTE STUDIO’S

De Geknipte Gast (BNNVARA): Een kappersstoel, het geluid van een schaar en oogcontact… Gasten vergeten hun status en delen hun meest menselijke kanten.

Sterren op het Doek (MAX): Midden in het culturele leven van Nederland treedt hij op als presentator. Eus is inmiddels een figuur die volledig in het centrum is geaccepteerd.

De neven van Eus (NTR): Hij slaat bruggen tussen Turkije en Europa en behandelt thema’s als migratie en identiteit.

Eus in Medialand, Dwarse Denkers, Vrijdenkers, Eus’ Boekenclub…

Met zijn liefde voor voetbal: Home of Eus / 120 Jaar Go Ahead Eagles (ESPN).

Daarnaast neemt hij deel aan debatten in Vandaag Inside, maar zijn stijl onderscheidt zich: zijn polemiek wordt gevoed door kennis en ervaring.

En tijdens Zomergasten (NPO) wijst hij erop dat de komst van gastarbeiders naar Nederland een economische beslissing was:
“Dit was geen import van links, maar een behoefte aan arbeidskrachten van rechtse, rijke werkgevers. De overheid liep achter in het plannen van de gevolgen.”

DISCUSSIES: DE PRIJS VAN MOED

Özcan Akyol kreeg met zijn moedige uitspraken zowel kritiek vanuit de Turkse gemeenschap als uit de Nederlandse samenleving.

Sommige Turkse kringen verweten hem zijn kritische woorden tegen nationalisme en strikte religiositeit.
In Nederland vonden sommigen hem juist “te zelfverzekerd”.

Maar hij heeft zijn houding nooit verborgen:
Hij sprak openlijk over zijn Alevitisch-Turkse achtergrond, zijn agnostische levenshouding en vooral zijn afkeer van leugen, hypocrisie en geweld.

Zijn weigering in 2018 om de Pim Fortuyn Prijs te accepteren, is daar een duidelijk voorbeeld van. Zijn motivatie was glashelder:
“Deze prijs heeft een polariserend effect in plaats van een verbindend. Ik wil juist verbinden.”

Zo koos hij er bewust voor om niet zijn roem te vergroten, maar de impact van zijn woorden te behouden.

DISCUSSIES: DE PRIJS VAN MOED

Özcan Akyol heeft nooit de makkelijke weg gekozen. Zijn scherpe pen en uitgesproken mening leverden hem zowel bewondering als weerstand op.

Binnen de Turkse gemeenschap waren er groepen die hem verweten “te kritisch” te zijn tegenover nationalistische denkbeelden of strikte religieuze tradities. Sommigen vonden dat hij de gemeenschap te veel een spiegel voorhield.

Aan de andere kant waren er in Nederland kringen die hem juist “te brutaal” of “overmatig zelfverzekerd” vonden. Voor hen was hij een stem die niet in een hokje paste, en juist dat maakte hem lastig te plaatsen.

Toch heeft Akyol zijn houding nooit verhuld. Hij sprak openlijk over zijn Alevitisch-Turkse wortels, zijn agnostische levenshouding en zijn afkeer van alles wat met leugen, hypocrisie en geweld te maken heeft. Zijn credo is eenvoudig maar krachtig: eerlijkheid boven imago.

Een markant voorbeeld van zijn consequente houding was in 2018, toen hij werd genomineerd voor de Pim Fortuyn Prijs. Velen zouden zo’n nominatie omarmen als erkenning en springplank. Akyol deed het tegenovergestelde: hij wees de nominatie af. Zijn motivatie was glashelder en moedig:
“Deze prijs heeft een polariserend effect. Ik wil geen prijzen die mensen uit elkaar drijven. Ik wil verbinden.”

Met dat besluit liet hij zien dat hij zijn reputatie of kansen op nog meer bekendheid ondergeschikt maakte aan zijn waarden. In plaats van de makkelijke route van applaus en prestige, koos hij voor trouw aan zijn principes.

Die keuze kostte hem soms steun, maar leverde hem respect op zelfs bij critici. Want uiteindelijk is geloofwaardigheid in het publieke debat niet te koop met prijzen, maar wordt verdiend met standvastigheid.

PRIVÉLEVEN: VAN CHAOS NAAR RUST

De jongen die ooit opgroeide in een huis zonder warmte en veiligheid, is vandaag een man die liefde geeft en geborgenheid creëert.

Özcan Akyol is getrouwd met journaliste Anna van den Breemer en samen hebben zij twee kinderen. Zijn gezin vormt de kern van zijn huidige bestaan. Wat hij als kind zo pijnlijk moest missen een stabiel en harmonieus thuis probeert hij nu bewust in zijn eigen huishouden op te bouwen.

Voor Akyol betekent succes tegenwoordig veel meer dan boeken verkopen, prijzen winnen of op televisie verschijnen. Ware triomf is voor hem een vredig gezinsleven, een veilige haven voor zijn kinderen, en een liefdevolle relatie met zijn partner.

Zijn privéleven laat zien dat “wedergeboorte” niet alleen plaatsvindt in literatuur en media, maar ook in de intieme sfeer van het gezin. De jongen die ooit gebukt ging onder ruzie, drank en armoede, schept nu een omgeving waarin dialoog, zorgzaamheid en stabiliteit centraal staan.

Voor hem is dit misschien wel het grootste bewijs dat verandering mogelijk is: dat iemand die opgroeit in chaos, later de architect kan worden van rust en harmonie.

VOETBAL, STAD, IDENTITEIT: GO AHEAD EAGLES

Voor Özcan Akyol is Deventer niet slechts een geboorteplaats, maar een bron van identiteit en trots. En niets weerspiegelt die band sterker dan zijn levenslange liefde voor Go Ahead Eagles, de trots van de stad.

De club is voor hem meer dan een voetbalploeg; het is een sociaal weefsel dat de inwoners van Deventer samenbrengt. In de tribunes ontmoeten rijk en arm, autochtoon en migrant elkaar. Verschillen verdwijnen in het gezamenlijke gezang.

Akyol maakte voor ESPN indrukwekkende projecten zoals “Home of Eus” en “120 Jaar Go Ahead Eagles”. Daarin laat hij zien dat voetbal meer is dan sport: het is een spiegel van een stad, een podium waar sociale klassen, achtergronden, hoop en teleurstellingen samenkomen.

Zoals hij zelf zegt:
“Voetbal is het collectieve cv van een stad.”

Met die woorden maakt hij duidelijk dat wie Deventer wil begrijpen, ook naar de tribunes van Go Ahead Eagles moet kijken. Voor Akyol is de club een ankerpunt van verbondenheid, een bewijs dat identiteit meervoudig en gelaagd kan zijn.

PRIJZEN, LIJSTEN, ERKENNINGEN

Özcan Akyol heeft zijn plek in het Nederlandse culturele leven niet alleen veroverd met hoge verkoopcijfers, maar ook met een reeks prestigieuze onderscheidingen. Elk van deze prijzen is een bewijs dat zijn stem en verhalen een breed publiek raken.

• Beste Overijsselse Boek (2012) – voor zijn debuut Eus, dat onmiddellijk diepe indruk maakte.

• Cultuurprijs Overijssel (2016) – erkenning van zijn betekenis voor de cultuur in de regio waar hij vandaan komt.

• Gulden Adelaar – Deventer (2017) – een symbolische prijs van zijn geboortestad.

• Zilveren Nipkowschijf (2018) – voor De Neven van Eus, waarmee hij zich ook als tv-maker op hoog niveau vestigde.

• Nachtwacht Award (2019, 2022) – tweemaal bekroond voor zijn radioprogramma Onze Man in Deventer, geroemd om zijn intimiteit en authenticiteit.

Bestseller 60-noteringen:

• Eus (2012) — hoogste positie: 13, 12 weken in de lijst

• Turis (2016) — hoogste positie: 7, 7 weken in de lijst

• Generaal zonder leger (2020) — 2 weken op nr. 1, 3 weken in de lijst

• Afslag 23 (2023) — hoogste positie: 5, 16 weken in de lijst

Korte chronologie:

• 1984: Geboren in Deventer

• 2002 (circa): Eerste confrontaties met criminaliteit, Scheveningen-gevangenis

• 2011: Eerste verhaal Zero Impact

• 2012: Debuut Eus verschijnt

• 2016: Tweede roman Turis / Toerist

• 2017–: Start van De neven van Eus (NTR)

• 2018: Eus in Medialand, Zilveren Nipkowschijf

• 2019: Presentatie van Sterren op het Doek, De Geknipte Gast, Nachtwacht Award

• 2020: Generaal zonder leger – Boekenweekessay, #1 positie

• 2021–: Eus’ Boekenclub, Vrijdenkers, Dwarse Denkers, Home of Eus

• 2022: Tweede Nachtwacht Award; toneelbewerking van Eus

• 2023: Afslag 23

• 2024–25: Actief met radio, tv en columns

Deze onderscheidingen en mijlpalen tonen niet alleen zijn veelzijdigheid — schrijver, radiomaker, presentator — maar ook de kracht van zijn verhaal: van celmuren tot culturele zalen, van outsider tot gevestigde stem.

10 ANEKDOTEN

1. GTST-vertaling: Als kind vertaalde hij de soap Goede Tijden, Slechte Tijden voor zijn moeder. Toen “Ludo’s honger” genoemd werd, vertaalde hij dat doodleuk met “hij gaat naar de keuken.”

2. Buitengesloten op school: Hij werd van het atheneum geweerd en naar het mavo gestuurd — een beslissing die zijn drang om zich te bewijzen alleen maar versterkte.

3. Banktolk: Op 12-jarige leeftijd zat hij bij een hypotheekgesprek van zijn broer en trad daar op als volwassen tolk.

4. Gevangenisbibliotheek: Het eerste Baantjer-boek dat hij las, werd de vonk die zijn schrijverschap deed ontbranden.

5. Eerste publicatie: Het korte verhaal Zero Impact — een kleine tekst die een grote deur opende.

6. De schok van het debuut: Dat Eus in één week tienduizenden keren verkocht werd, verbaasde niet alleen hemzelf maar heel literair Nederland.

7. Weigeren van een prijs: Zijn principiële afwijzing van de nominatie voor de Pim Fortuyn Prijs.

8. Schoolbezoeken: Tijdens een lezing nam een stille leerling voor het eerst het woord — een moment dat hem diep raakte.

9. De tribune-quote: “Voetbal is het collectieve cv van een stad.”

10. Radio thuis: ’s Nachts bouwde hij in de keuken een kleine studio — de meest intieme frequentie van Nederland.

12 LESSEN VOOR JONGEREN EN ONDERWIJS

1. Taal is een ladder: Hoe meer woorden je kent, hoe meer mogelijkheden er ontstaan.

2. School is geen noodlot: Een verkeerde doorverwijzing kan worden omgekeerd.

3. Lezen redt levens: Zelfs binnen de muren van een gevangenis.

4. Open geheimen: Huiselijk geweld en stilgezwegen pijn helen pas wanneer ze worden uitgesproken.

5. Schrijf jezelf: Iedereen heeft een uniek verhaal dat verteld mag worden.

6. Waarde van de periferie: De achterbuurt kan de grondstof van grote literatuur zijn.

7. Dubbele blik: Kijk zowel door de ogen van de migrant als door die van de Nederlander.

8. Moed & Beleefdheid: Spreek harde woorden met een beschaafde toon.

9. Meervoudige identiteit: Zowel Deventer als Anatolië behoren tot jou.

10. Fouten zijn kapitaal: Vallen en struikelen leveren de sterkste passages van je verhaal op.

11. Microfoon = verantwoordelijkheid: Zichtbaarheid in de media brengt een ethische plicht met zich mee.

12. Herbouw je gezin: Sluit de gaten van het verleden door een veilige toekomst te scheppen.

STERKE PUNTEN ALS SCHRIJVER

• Narratieve eerlijkheid: Hij verbergt zijn eigen fouten en mislukkingen niet.

• Taal-economie: Korte zinnen met een krachtige uitwerking.

• Sociologische radar: Scherpe blik op thema’s als klasse, religie, nationalisme en media.

• Mediageletterdheid: Hij vertaalt de discipline van microfoon en camera naar zijn schrijfstijl.

• Relatie met de lezer: Dichtbij en toegankelijk, maar zonder in populisme te vervallen.

MAATSCHAPPELIJK COMMENTAAR: HET JUISTE LEZEN VAN MULTICULTURALITEIT

• Een van de kernpunten die Özcan Akyol steeds opnieuw benadrukt, is dat de komst van Turkse gastarbeiders naar Nederland geen ideologisch links project was, zoals sommigen graag suggereren. Het was in feite een initiatief van rechtse, welvarende werkgevers die dringend behoefte hadden aan goedkope arbeidskrachten. De overheid daarentegen reageerde traag en liet de maatschappelijke gevolgen grotendeels op hun beloop.

• Met die nuchtere analyse biedt Akyol een alternatief voor simplistische en vaak beschuldigende retoriek. Hij schuift het debat weg van slogans en sentimenten, en plaatst het in een historisch en economisch perspectief. Daarmee laat hij zien dat migratie geen complot of mislukking was, maar een sociaal-economisch proces waarvan de impact pas veel later werd ingezien.

• Zijn boodschap is duidelijk en universeel, zowel voor Nederlandse als voor Turkse lezers:

  “Laat vooroordelen plaatsmaken voor kennis, en slogans voor echte verhalen.”

• Zo positioneert hij zich niet alleen als schrijver of presentator, maar ook als een publieke denker die bruggen slaat tussen gemeenschappen en generaties.